Senkron Motor Nedir?

Senkron motor

Yükü değişmesine rağmen devir sayısı sabit kalan motorlara senkron motor denir. Senkron motorlar senkron hızda dönerler. Bundan dolayı senkron motorların devir sayıları sadece frekans ve kutup sayıları değiştirilerek ayarlanır. Kaynağın frekansına ve kutup sayılarına bağlı olarak her zaman senkron hızla dönen sabit hızlı makinelere senkron makine denir. Senkron makineye elektrik enerjisi verildiğinde mekanik enerjisi elde edilirse senkron motor olarak çalışır.

Makinenin motor olarak çalışması için şebekeden çekilen elektrik akımının stator sargıların da döner manyetik alan meydana getirmesi gereklidir. Bunun için “m” fazlı sargıya “m” fazlı akım uygulanır. Böylece elde edilen alanın dönüş hızı ile içinden geçen kutup rotor sargılarının dönüş hızı eşitlenir. İki döner alan birlikte hareket ederler. Böylece makine şebekeden çektiği elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştürür.

Senkron devir, 3 faz alternatif manyetik döner alanın devir sayısıdır. Asenkron motorlarda rotor, döner alan devrinden bir miktar (kayma oranı kadar) yavaş döner. Örnek ; 3000 d/d olan bir asenkron motor %5 kayma ile dönerse rotor devri 2850 d/d olur. Senkron motorlar da ise rotor devir sayısı döner manyetik alan devir sayısına eşittir. Örnek; senkron devri 3000 d/d olan bir senkron motorun rotor devri de 3000 d/d olur.

Senkron devir şu formül ile bulunabilir.

ns : Senkron devir sayısı
f : Çalışma frekansı
2p : Kutup sayısı

Senkron Motorun Yapısı

Rotor devir sayısı döner alan devir sayısına eşit olan motorlara senkron motor adı verilir.

Sabit mıknatıslı stator

Stator (endüktör) makinenin dış tarafında kalan, dönmeyen duran kısmıdır. Karkas üstüne yerleştirilen ana ve yardımcı kutuplar ve bunlar üstündeki sargılardan meydana gelir. Stator üzerinde oluklar açılmış ince sacların paket haline getirilip bu oluklara sargılar sarılması ile elde edilmiştir.

Endüktör sargısı DA makinesinin gövdesinde bulunur ve vida veya somunlarla gövdeye tutturulur. Görevi manyetik alan meydana getirmektir. Mıknatıs alanını sağlar. Makinedeki sargılar doğru akımla beslenir. Doğru akım motorlarında manyetik alan endüktörde oluşur. Statora aynı zamanda kutup da denir. Stator karkasına yerleştirilen kutuplar, demir sac levhaların paketlenmesiyle yapılmıştır. Orta ve büyük güçteki makinelerde ana kutuplar ve bunların arasına yerleştirilmiş yardımcı kutuplar vardır.

Doğru akım motorlarında (DC motor) kutuplar, manyetik alanın oluştuğu kısımdır. Doğru akım makinesinin özelliğine göre endüktör sargısı yapısal değişiklikler gösterir. Makinenin çapına, büyüklüğüne ve devir sayısına göre doğru akım makineleri; 2, 4, 6, 8 veya çok kutuplu olabilirler. Stator kutupları mıknatıs veya elektromıknatıstır.

Küçük güçlü DA makinelerinde ve pilli oyuncak da daimi mıknatıs, stator olarak görev yapmaktadır. Çok küçük doğru akım makinelerinin kutupları sabit mıknatıslı da olabilmektedir. Ancak genellikle elektromıknatıslı kutuplar kullanılır. Bunun için kutuplar üzerine gerekli manyetik akıyı meydana getirecek sargılar yerleştirilir. Ana kutupların üzerindeki sargılara uyarma sargıları denir. Sargılar sarılmadan önce, kutup üzerine prespan kağıttan bir izolasyon geçirilir ve daha sonra sargılar sarılır.

Doğru akım motorlarında, kutup sayısı alternatif akım makinelerindeki gibi gerilim hız ve indüklenen akımın frekansına bağlı değildir. Kutup sayısı makinenin devir sayısına ve gücüne göre değişim gösterir. Endüktör firmaları tarafından makinenin gücüne (büyüklüğüne, çapına) ve devir sayısına göre 2, 4, 6, 8 veya daha çok kutuplu olarak endüktör imalatı yapılmaktadır. Endüktör fiyatları da üretilen makineye göre değişmektedir.