Sayaç Çeşitleri

Sayaç

Elektrik sayaç çeşitleri, doğru akım (DA yada DC) ve alternatif akım (AA yada AC) sayaçları olmak üzere iki tanedir.

Devreye Bağlantısına Göre Sayaçlar

Doğrudan bağlantısı yapılan sayaçlar
Ölçü transformatörleri ile bağlantısı yapılan sayaçlar

Akım trafosu ile bağlanan (x/5, AG) sayaçlar
Akım ve gerilim trafosu ile bağlanan (x/5, OG) sayaçlar

Yapılarına Göre Elektrik Sayaç Çeşitleri

Elektromekanik elektrik sayacı
Elektronik elektrik sayacı

İmalatları Ve Bağlantı Şekline Göre Elektrik Sayaç Çeşitleri

Bir faz iki telli (bir elemanlı) sayaçlar
Üç faz dört telli (üç elemanlı) sayaçlar
Üç faz üç telli sayaçlar (aron veya 2 elemanlı) sayaçlar

İşlevlerine Göre Elektrik Sayaçları

Normal sayaçlar
Demantmetreli sayaçlar
Çok tarifeli sayaçlar
Yük profili kaydeden sayaçlar
Haberleşme özellikli sayaçlar

Elektronik Sayaç (Akıllı Sayaç)

Akıllı sayaç

Binalarda ve elektrik tesislerinde genel kullanım için dizayn edilmiş elektronik elektrik sayaçları vardır. Bunlar tek fazlı ve üç fazlı olarak birinci kalite olarak üretimleri yapılır. Bu elektrik sayaçlarına akıllı elektrik sayacı adı da verilir.

Elektrik sayaçları yönetmeliğine göre TEDAŞ Genel Müdürlüğü, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Enerji İşleri Etüt İdaresi’ nce yetkili kişiler tarafından 2010 yılında yapmış oldukları çalışmalar sonucunda, bazı hesaplamalarda bulunmuşlar. Bu hesaplamalara göre 17:00 ile 22:00 saatleri arasında elektrik kullanımının, toplam kullanıma göre miktarı %15 tasarruf sağlanmış, 2003 yılında da bu oran daha da büyümüştür.

Elektronik elektrik sayacının kullanılmasının enerji üreticisine, abonelere ve ülke ekonomisine büyük katkısı vardır. Akıllı sayaç wattmetre gibi bulunduğu devrenin gücünü ölçerken, zaman içinde değişen güçlerin zamanla çarpımlarını toplayıp MWh yada kWh olarak kaydını yapar.

Elektrik sayaçları, Elektrik Tarifeleri Yönetmeliği’ne göre tarife kategorilerini sağlamak için 4 tarifeli ( 2011 yılından beri Türkiye’de gündüz, gece, puant olarak 3 tarife uygulanmaktadır), bir günü sekiz ayrı zaman dilimine ayırmakta, hafta içi, cumartesi ve pazar günleri için ayrı tarifeli elektrik fiyatları uygulanılmaktadır. Akıllı sayaç okuma da, tarifelendirmenin gayesi, 24 saat içinde elektrik enerjisi harcamasının dengeli şekilde yayılması ve aboneyi elektrik harcamasında bilgilendirmektir. Aboneler sayaç bilgileri doğrultusunda harcamalarını ayarlayabilirler. Akıllı elektrik sayaç tarifeleri, her zaman diliminin fiyatı farklı olduğu için aboneyi indirimli elektrik tarifesine yönelterek ucuz zaman aralığında elektrik harcamaya itecektir. Elektronik sayaç firmaları tarafından dijital elektrik sayacı ve analog sayaçların reaktif güç ölçümü yapanları üretilmektedir. Elektronik sayaç fiyatları dijital veya analoğ olmasına yani özelliğine göre değişmektedir.

Mekanik Sayaç

Manyetik alan içindeki diskte elektromotor kuvvet (EMK) indüklenir; indüklenen bu elektromotor kuvvet (EMK) sonucunda disk içerisinde elektrik akımı meydana gelir. Disk içinde olduğu manyetik alanında etkisiyle döner. Dönen diske bağlı bir dişli sayacın içindeki bir numaratörü harekete geçirir. Sayaç üstündeki bu numaratör o devredeki üretilen veya tüketilen işi kWh olarak ölçer. Bu biçimde çalışan elektrik sayaçlarına mekanik (indüksiyon) sayaç adı verilir.

Kartlı Elektrik Sayacı

Kartlı sayaçlar ile bu olumsuzların önüne geçilmektedir. Bu elektrik sayaçlarının ödemesi önceden yapılır. Kullanılacak elektrik tüketim miktarı kadar karta kontör yüklenir. Kartlı sistem de yüklenen kart sayaca takılır. Kartlı sayaçlarda mikroişlemci verileri akıllı karttan okur, çözümler, ölçüm verilerini ve diğer sayaç bilgilerini hafızasına kaydeder.

Aktif Sayaç

Alıcıların aktif iş enerjilerini ölçen sayaçlara aktif sayaç denir. İmalatları ölçtükleri faz sayılarına göredir.

Bir fazlı sayaç
3 fazlı aktif sayaç
Bir fazlı indüksiyon sayaçları

Reaktif Sayaç

Fabrikalarda ve küçük işletmelerde çekilen reaktif gücü ölçen aygıtlara reaktif sayaç adı verilir. Alternatif akımda çalışan endüktif yükler de (motor, trafo vb.) aktif reaktif güç harcanır. Reaktif sayaç, 3 fazlı elektrik sayacı olarak imal edilirler.

Aktif reaktif sayaç bağlantısı

Aktif reaktif sayaç bağlantısı iki şekilde yapılır.

1- Akım trafosu ile bağlantı; şebekeden çekilen akım yüksek olduğundan sayaç girişine akım trafosu bağlanır.

2- Direk bağlama; şebekeden çekilen akım az olduğu için akım trafosu gerektirmeyen yerlerde direk bağlantı yapılır.

Ülkemizde Tarife Sistemi Üç Türlüdür.

Çift terimli tarife
Tek terimli tarife
Çok zamanlı tarife

Çift terimli tarifede harcanan elektrik enerjisi için kWh miktarı üzerinden alınan bedelle, ilaveten sözleşme yapılarak kW miktarı üzerinden alınan bedel tarifesidir. Çift terimli tarifeden enerji alacak olan aboneler, çekilen gücün yüksek değerini belirleyen özellikteki demantmetreli (demant: talep, istek) sayaç tesis etme zorunlulukları vardır

Tek terimli tarifede harcanan elektrik enerjisi için kWh miktarı üzerinden bedel alma tarifedir.

Çok zamanlı tarifeli sistemde gün içinde belirli saatlerde ve haftanın belirli günlerinde harcanan elektrik enerjisi için farklı fiyatlardan bedel alan bir uygulamadır. Cumartesi ve pazar günleri için şimdilik uygulanmamaktadır.

Bu Sistemdeki Abonelerin Sayaçları

(06:00–17:00) arası Gündüz Tarifesi

(17:00–22:00) arası Puant Tarifesi ( puant= En yüksek güç çekilen zaman)

(22:00–06:00) arası Gece Tarifesi

Gündüz tarifesinde faturalandırma normalden yaklaşık %5 daha ucuzdur.

Puant tarifesinde faturalandırma normalden yaklaşık %50 daha pahalıdır.

Gece tarifesinde faturalandırma normalden yaklaşık %50 daha ucuzdur.

Piyasada çok tarifeli ön ödemeli elektrik sayacı vardır. Yeni elektrik sayaçları, imalatları standartlar ve yönetmelikler çerçevesinde yapılmakta ve ilke olarak üretilen sayaçların tümünün özellikleri aynıdır. Elektronik sayaç imalatı aktif ve reaktif olarak imal edilmektedir. Trifaze sistemlerde, üç fazlı kombi (aktif- reaktif- kapasitif) trifaze sayaç kullanılmaktadır.

Sayaç Okuma

Faturalama:

Faturalama indeksleri otomatik olarak okunur. Toplam aktif, reaktif, kapasitif enerjileri dört tarife 12 ay saklama özelliğine sahiptir. İstendiği zaman herhangi bir günde programlanır.

Optik Port İle Okuma (Dijital Elektrik Sayacı Okuma):

Elektronik sayaçların üstünde optik port vardır. Sayaç optik port arayüz bağlantısıyla bilgisayar üzerinden ve el endeksörüyle de okunur.

RS 485 Üzerinden Elektrik Sayaç Okuma:

RS 485 çıkışı sayesinde RS 232 = RS 85 adaptör yardımıyla doğrudan bilgisayara bağlanmakla okuma programı ile okunur.

Elektrik Sayaç Markaları

Elektrik firmaları, birçok marka ve kalitede elektrik sayaç imalatı yapmaktadırlar. Bunlardan bazıları; MKE sayaçları, Makel trifaze dijital elektrik sayacı, Makel elektrik sayacı, Esem elektrik sayaçları, Luna elektrik sayaçları, Viko sayaç, Köhler elektrik sayacı, Köhler trifze dijital elektrik sayacı, Manas akıllı sayaçlar vb gibi markalar mevcuttur. Bu elektrik sayaç fiyatları da özelliklerine göre değişmektedir.

Sayaç Çeşitleri