Şalter Çeşitleri

Şalter çeşitleri

Şalter çeşitleri

Şalter çeşitleri çalışma ortamlarına, gerilimlerine, akım büyüklerine göre çeşitli gruplara ayrılır. Şalterler yapısı ve özellikleri itibari ile kullanıldıkları yerlere göre, yük şalteri, pako (paket) şalter, buton tipi (termik şalter)ve çevirmeli şalter, manyetik şalter, termik-manyetik şalter (tmş şalter), elektronik şalter olarak çeşitlere ayrılırlar. Ayrıca kuvvet tesislerinde en çok kullanılan şalterler vardır.

• Yük şalterleri
• Alçak Gerilim Kesicileri
• Manyetik Şalter
• SF6 Gazlı Kesiciler
• Enversör Pako Şalteri
• Dahlender (Çift Devirli) Pako Şalter
• Buton Tipi Şalter(Termik Şalter)
• Mandallı (Çevirmeli) Tip Motor Koruma Şalterleri
• Termik-Manyetik Şalter (Kompakt Şalter)

Yük Şalterleri

Yük kesicileri NH bıçaklı sigortalar ile birlikte kullanıldığı için şalter ve devre koruma elemanı (sigorta) olarak iki önemli fonksiyona sahiptir. Çekilen akım veya yükteki değişikliklere bağlı olarak bıçaklı sigortaların değiştirilmesiyle, istenilen anma akımında ve işletme sınıfında devre koruma olanağı sağlandığı için aynı şalter çok yönlü kullanılabilir. Termik manyetik şalterlere (tmş şalter) göre daha hassas selektivite özelliği vardır. Termik manyetik şalterden ile aralarındaki fark, kısa devre akımını daha küçük değerlerde sınırlamaktadır. VDE ve IEC’ye uygun olarak yüksek kısa devre kesme özellikleri vardır.

Alçak Gerilim Kesicileri

Alçak gerilim kesicileri (otomatik sigortalar), hem evsel hem de endüstriyel uygulamalar için kullanılır. Otomatik sigortalar, IEC 947 uluslararası standartına uygun olarak düzenlenirler. Alçak gerilim kesicileri şalt panosununun kızağını tamamen sökmeden sadece kesicinin kendisi çıkarılacak şekilde imalatları yapılır.

Manyetik Şalter

Manyetik şalterlerde, çekme kuvvetini akımla sağlayan bir (elektromıknatıs) solenoid mevcuttur. Bu elektromıknatıs da ek olarak elektromanyetik kuvvetten yararlanılır. Şalter kontakları bir kilit ile kapalı tutulur. Şalterin solenoidindeki akım arttığı zaman solenoidin dili, kilidi serbest bırakır ve yay hareket ederek kontaklar açılır. Akım anma değerini aşmadığı sürece yay gövdeye yapışık kalır.

SF6 Gazlı Kesiciler

SF6 gazı kimyasal açılımı kükürt hekza florürdür. SF6 kesicisi, hava ve yağın yerine geçer. Delinme dayanımının (havanın 2 ila 3 katı) ve ark söndürme karakteristiğinin iyi olması nedeniyle yüksek gerilim de çok kullanılmaktadır. SF6 gazı asal bir gaz kabul edilebilir. Moleküler ağırlığı 146’dır.

Normal şartlarda renksiz, kokusuz,tatsız, zehirsiz, yanmaz bir gazdır. Fakat kesicilerde beraberinde kullanıldığı karışımlarla ve ark esnasındaki ayrışmalar sonucu zehirleyici durum meydana gelebilir.

Pako Şalter

Pako şalter mekanik bir elektrik anahtarıdır. Kumanda mandalının el ile çevrilmesi ile çalışır. Genel olarak elektrik güç devrelerinde bazende kumanda devrelerinde açma kapama kutup değiştirme, yıldız üçgen yol verme, komütatör gibi çok amaçlı kullanılır. Pako şalter çeşitleri şunlardır;

• Enversör pako şalter
• Dahlender pako şalter

Enversör Pako Şalter

Küçük güçlü motorlarda devir yönü değiştirme genel olarak, kontaktör ve buton yerine paket şalter ile yada kollu şalter (özengili şalter) ile yapılır.

Dahlender (Çift Devirli) Pako Şalter

Dahlender motorlar statora sarılan tek sargıdan 1/2 oranında uçlar çıkartılarak iki ayrı devir elde edilen motorlardır.

Buton Tipi Şalter (Termik Şalter)

Bu tipteki motor koruma şalterlerinde, açma kapama için düğmeler mevcuttur, düğmelere basılarak motorlara kumanda edilir. Termik şalter (buton tipi) imalatı çeşitli akım değerlerinde şalter firmaları tarafından üretimleri yapılır. Akım ayarları kullanılacak motorlara uygun olarak yapılır, aşırı akımlarda basılı start butonu atarak stop durumuna geçer. Devreye elektrik sigortalarından sonra bağlanır.

Bir firmanın ürettiği motor koruma şalter özellikleri şunlardır: Motor koruma şalteri, motor koruması için tasarlanmış, boyut, montaj kolaylığı ve performans açısından idealdir. TS EN 60947-4-1, IEC 60947-4-1 ve VDE 0660 standardlarına uygun olarak imal edilirler. Aşırı yük ve kısa devre durumlarında koruma sağlarlar.

Mandallı (Çevirmeli) Tip Motor Koruma Şalteri

Butonlu tipte (termik şalter) olan motor koruma şalteri ile çalışma prensibi aynıdır. Motorları çalıştırmak için şalteri (mandallı şalter) çevirmek yeterlidir. Aşırı geçecek akımlarda şalter stop konumuna geçer ve motoru korur.

Termik-Manyetik Şalter

Termik ve manyetik koruma özelliği olan termik-manyetik şalter, (kompakt şalterler) kontrol merkezlerinde, dağıtım şebekelerinde, panolarda ve telefon santrallerinde alçak gerilim devre kesicisi olarak anahtarlama ve koruma amacıyla kullanılmaktadır.

Genellikle kompakt şalterler normal koşullarda devreyi açma kapamaya kısa devre ve aşırı yük gibi normal olmayan durumlarda da devreyi otomatik olarak açarak devreyi koruyan cihazlardır. Kompakt şalterler trafoları, elektrik kablolarını ve devreye bağlı cihazları korumaları sebebiyle işletme açısından önemlidir.

Komprosörlerde kullanılan basınç ayarı yapan şalterler de vardır.

Duruk Şalter (Presostat)

Kompresör basınç ayarı ve hidrofor basınç ayarı yapan parçasına duruk şalter denir. İçerisindeki yaylı mekanizmanın üzerinde bulunan civata vasıtası ile basınç ayarı yapılır.

Duruk şalter için geniş bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.