Şalt Sahası Nedir?

Elektrik trafoları

Şalt sahası nedir?

Kesiciler, ayırıcılar, baralar, transformatör ve yardımcı gereçlerin bir arada tesis edildiği yerlere şalt sahası denir. Şalt sahalarında elektrik enerjisini toplamaya veya dağıtmaya yarayan, elektrik trafosu  aracılığıyla alçaltılıp veya yükseltilerek istenilen iletim seviyesine getirilen tesislerdir.

Şalt sahası elemanları gerilimlerin büyüklüğünden dolayı açık alana yerleştirilir. Şalt salonu ünitelerinin montajı kapalı yerlere yapılır. Açık saha da tesis edilenleri de vardır. Büyük açık hava tipi şalt sahaları ve şalt salonları üç şekilde monte edilir:

• Cihaz tipi şalt sahası
• Kiriş tipi şalt sahası
• Toprak üstü şalt sahası

Her üç tip şalt sahasında da ağır olan transformatörler beton üzerindeki raylar üzerine yerleştirilir. Yağlı kesiciler betonarme kaideler üzerine monte edilir.

Cihaz Tipi Şalt Sahası

Cihaz tipi şalt sahası

Arazinin düz olmadığı yerlerde monte edilir. Ölçü trafoları gibi hafif cihazlar çelik çerçeveler üzerine yerleştirilir. Baralar A tipi demir direklere tespit edilerek gergi tipi zincir izolâtörler arasına gergin bir şekilde tesbit edilir. Tesis olarak maliyeti ucuzdur.

Kiriş Tipi Şalt Sahası

Kiriş tipi şalt sahaları yatay ve dikey olarak monte edilen kafes kirişlerden yapılır. Baralar gerilmiş şekilde tutturulan zincir izolâtörler yada mesnet tipi izolâtörler ile kirişler arasına gergin bir şekilde yerleştirilir.

Ayırıcılar ve diğer hafif gereçler kirişler üzerine bağlanır. Kiriş tipi şalt sahaları daha sağlam ve küçük sahaya tesis edilir. Cihaz tipi şalt sahalarına göre tesis maliyeti daha pahalıdır.

Toprak Üstü Tipi Şalt Sahası

Toprak üstü tipi şalt sahalarında ünitelerin montajı beton sütunlar üzerine yapılır. Baralar beton kaideler üzerine yerleştirilen pilonlardaki zincir izolâtörler arasına gergin bir şekilde yerleştirilir. Tesisin yere olan yüksekliği fazla olmadığından maliyet açısından ucuzdur. Toprak üstü tipi şalt sahası için geniş ve düz bir sahaya ihtiyaç vardır. Bu tip şalt sahaları deprem kuşağı ve gevşek zemin toprak kayması olan yerler için uygun değildir.

Trafo şalt sahalarının donanımları:

• Güç transformatörleri
• Kumanda şalterleri
• Bara düzeneği
• Ölçü aletleri
• Koruma elemanları

Güç Transformatörleri

Şalt sahası ekipmanlarından biri güç transformatörleridir. Alçaltıcı veya yükseltici özelliği olan trafolardır. Şalt sahalarının tipine göre en uygun şekilde monte edilir. Saha içerisinde acil durumlarda kolay müdahale etmek için en uygun konuma yerleştirilir.

Kumanda Şalterleri

Transformatörü devreye alıp çıkartmaya yarayan şalterlerdir. Bu kumanda şalterler ayırıcı ve kesicilerdir. Transformatörün çalıştırılmasını veya devre dışı bırakılmasını sağlar.

Bara Düzeneği

Şalt sahalarına giren gerilim hatları ile transformatör arasında düzgün ve emniyetli bağlantı yapmak için kullanılan bakır elemanlardır. Aynı zamanda alüminyum iletken  yapılanlarıda mevcuttur.

Ölçü Aletleri

Şalt sahalarına ait akım, gerilim, frekans, güç gibi değerleri ölçen ve gösteren aletlerdir. Tüketilen elektrik enerjisini ölçmek için elektrik sayaçları kullanılır. Orta ve yüksek gerilimde ölçme yapmak için kullanılan akım trafosu ve gerilim trafosu vardır.

Açık Hava Tipi Trafo Merkezi 

Yüksek gerilim şalt sahaları elektrik enerjisini üreten kaynaklarla tüketici kaynakları arasındaki güç iletim zincirinin önemli bir halkasını meydana getirir.

Trafo merkezleri iki farklı şekilde tasarlanır. Bunlar;

• Sürekli olarak kullanılan hava yalıtımlı açık şalt sahalı trafo merkezleri (AIS)
• Açık ve kapalı alanlarda kurulan SF6 gazı ile yalıtılmış kapalı ve muhafazalı trafo merkezleridir (GIS).

Çevre koşullarının dikkate alınmadığı ve yer sınırlamasının olmadığı her yerde AIS (AirInsulated Substation) hava yalıtımlı trafo merkezleri kullanılır. AIS’lerin tasarımı 800kV’a kadar ki yüksek gerilimlerde yapılabilmektedir.

AIS’lerin kurulumu maliyetleri düşüktür. Açık şalt sahalı trafo merkezlerinin elamanlarının her biri tesis kurulurken montajı yapılır. Elemanlar  açık alanda oldukları için, voltaj altında çalışmak ve dokunmak tehlikelidir. Bu trafo merkezleri hava ve çevre şartlarına direk olarak maruz kalmaktadır. Bir yada daha fazla yüksek gerilim enerji nakil hatlarından elektrik enerjisini alarak, orta gerilim ve alçak gerilim ile abonelerin fiderlerine dağıtan cihazların tesis edildiği yerlere trafo merkezleri denir. Trafo merkezleri gerilimlerin büyüklüğü nedeni ile açık havada bir sahaya yerleştirilir.

Elektrik enerjisi santrallerde üretildikten sonra abonelere ulaşana kadar farklı işlemlerden geçer. Önce enerji santralleri çıkışında elektrik enerjisinin gerilimi yükseltilir. Bu durumda iletim yüksek gerilim ile yapılır. Şehir ve kasabaların girişinde yüksek gerilim (YG) düşürülerek orta gerilim (OG) haline dönüştürülür. Sonra OG dağıtım transformatörleri yardımıyla alçak gerilime çevrilir. Bu işlemler yerine getirilirken çeşitli büyüklükte ve özellikle trafolar kullanılır. Bu trafolar ve yardımcı elemanların monte edildiği yerlere trafo merkezleri denir.

Trafo merkezi monte edilirken dikkat edilmesi gereken özellikler :

• Trafo merkezinin kurulacağı yer veya merkezinin tipi
• Trafo merkezinin  içine konulacak transformatörün özelliği
• Transformatörün büyüklüğü
• Trafo merkezi hem estetik, hem de enerji dağıtımı ve emniyet açısından uygun olmalıdır.

Açık Hava Tipi Trafo Merkezi Kurulma Yerleri ve Özellikleri

Trafo merkezleri il ve ilçelerde kurulurken dağıtım ve istimlak kolaylığı sağlayan, zemini dayanıklı, estetiği bozmayan yerlere kurulmalıdır.

Açık şalt sahası

Genellikle trafo merkezleri şehir merkezlerinin dışına kurulur. Trafo merkezinin zeminin sağlam olması önemli bir özelliktir. Yüksek gerilim iletim hattına uzak olmaması ve iletim hattı çekiminin zor olmadığı alanlara dikkat edilir. Açık alanda kuruldukları için bütün malzemeler dışarıda olduğundan atmosferik koşullardan etkilenir. Bundan dolayı hava koşularının kötü olduğu yerlerde sık sık arızaların ortaya çıkmasına neden olur.

Açık yer tipi trafo merkezi malzemelerinin yerleştiği alana şalt sahası denir. Şalt sahası ayırıcılar, kesiciler, baralar, transformatör ve yardımcı gereçlerin bir arada tesis edildiği yerdir. Elektrik enerjisini toplamaya veya dağıtmaya yarayan üniteleri bulunan tesistir.

Açık Hava Tipi Trafo Merkezi Donanımları ve Özellikleri

Açık yer tipi transformatörler 150-250 MVA gücündedir. Bu merkezlerdeki 154 kV’a düşürülen enerji belli bölgelere kadar iletim yapılarak YG/OG indirici merkezlerindeki yıldız-yıldız ve yıldız-üçgen bağlı 154/34,5kV,154/10,5kV trafolar kullanılarak gerilim OG seviyesine düşürülür.

Burada kullanılan transformatörler nominal güçleri 25-50-100MVA’dır. OG. sargılarının yıldız noktaları 20 veya 60 ohm’ luk nötr direnci üzerinden topraklanır. Bu dirençler; besledikleri güç trafolarında 25 gerilim kademesi ayarı olup, yük altında değiştirilir. Etiketinde verilen primer ve sekonder anma akımlarının üzerinde belli bir süre (dakika, saat gibi) aşırı yüklenebilir. Bu süreler, imalat sırasında belirtilmiştir. Aşırı yükleme sırasında sıcaklık kontrolü yapılmalıdır. Trafolarda yalıtma, soğutma elamanı olarak yağ ve gaz kullanılır. Türkiye’de daha gaz izoleli trafolar kullanılmaya başlanmamıştır.

Kumanda Elemanları (Şalterler)

Açık şalt sahalarında orta gerilim ve yüksek gerilim sistemlerinde enerji hatlarının açma ve kapama işlemlerini yapan kumanda elamanları kesiciler ve ayırıcılar kullanılır. Kesiciler ve ayırıcılar açma ve kapama işi yapmalarına rağmen yapılarında ve kullanıldıkları yer ve kullanım şekillerinde büyük değişiklikler gösterirler.

Ayırıcılar

Orta ve yüksek gerilim sisteminde yüksüzken açma ve kapama işlemini ayırıcılar yapar. Açma ve kapama işlemi gözle görülür. Ayrıca devreyi topraklama işlemi içinde kullanılır. Kullanım yerine göre çeşitleri;.

• Hat ayırıcısı
• Bara ayırıcısı
• Toprak Ayırıcısı
• By-pass ayırıcısı
• Transfer ayırıcısı
• Bara bölümleyici ayırıcıları

Yapı bakımından yüksek gerilim trafo merkezlerinde döner izolatörlü ayırıcılar kullanılır. Yapı olarak hareketli kontaklara bağlı izolatörlere kendi ekseni etrafında istenen açılarda dönebilen ayırıcılardır. Dahili ve harici çeşitleri mevcuttur. En çok harici tipleri vardır. Yüksek ve çok yüksek gerilimli trafo merkezlerinde kullanılırlar. Üretici firmalar tarafından 60, 154, 380kV gerilimlerde kullanılan döner izolatörlü ayırıcıların imalatı iki tipte yapılır. Trafo merkezlerinde kullanılan ayırıcıların kontakların açılıp kapanması için yapılan kumanda şekli ise elektrik motoru veya ve basınçlı hava kumanda edilir.

Kesiciler

Yüksek gerilimli ve büyük akımlı şalterler de, yük akımını ve kısa devre akımlarını kesmeye yarayan cihaza kesiciler denir. Yüksek gerilim iletim hatlarında meydana gelen kısa devrelerde ve yük altında açma ve kapama yapan cihazdır. Kesiciler üç fazlı veya tek fazlı kumandalı olabilir. Orta ve yüksek gerilimlerde yük altında yani devreden akım çekilirken hızlı ve emniyetli açma ve kapama yapabilen şalterlerdir. İmalatı dahili ve harici olarak yapılır. Kesiciler arkın söndürüldüğü ortama göre çeşitli tipte imal edilir. Bu kesici tipleri:

• Havalı kesiciler
• Yağlı kesiciler
• Gazlı kesiciler
• Vakumlu kesiciler

Orta ve yüksek gerilim trafo merkezlerinde en fazla gazlı kesiciler kullanılır. Sebebi açma ve kapamalarda meydana gelen arkın hızlı kesilmesi ve yangın tehlikesinin meydana gelmemesi içindir. Yüksek gerilim şalt sistemlerinde SF6 gazlı kesici kullanılır. Büyük şalt sahalarında  kesiciler  herhangi kısa devredeki akımı veya şebekede oluşabilecek aşırı akımları kesmek için kullanılır. Küçük dağıtım sahalarında ise (şalt sahalarında) recloser devre kesiciler otomatik devre kesicisi ya da dağıtım devrelerinin korunması için sigortalar kullanılır.

Recloser Nedir? Tekrar kapamalı kesici olup, bir koruma cihazıdır. Havai hatlarının koruması için kullanılmaktadır. Açık hava ve işletme koşullarına dayanıklı bir kesicidir. Arıza üzerine tekrar kapama yapmak için dizayn edilmiştir.

Koruma Elemanları

Yüksek gerilim şalt tesislerinde, enerji nakil hatlarında yüksek arıza akımlarının ve gerilimlerinin oluşturacağı ısı ve diğer olumsuz etkilere karşı koruyucu veya haber verme görevini yapan devre elemanları koruma elamanlarıdır.

Yüksek gerilim enerji iletim hatlarında ve trafo merkezlerinde kullanılan koruma elemanları:

• Sigortalar
• Parafudur
• Kuşkonmazlar
• Kesiciler
• Topraklı ayırıcılar
• Koruma iletkeni
• Topraklama
• Koruma röleleri

Sigortalar

Yüksek gerilim şebekelerinin herhangi bir noktasında oluşan arızanın, arızalı işletme elemanın üzerindeki koruma elemanı tarafından arızanın diğer bölümlere yansımasını önleyerek daha büyük arızaların oluşmasını sigortalar önler.

Parafudur

Yüksek gerilim tesislerinde hat arızaları, yıldırım düşmeleri ve kesici açması gibi manevralar sonucu oluşan aşırı ve zararlı yüksek gerilim şoklarının etkisini parafudrlar önler. İletim hatlarında da oluşan yürüyen dalgaların tahrip etkisini önleyen cihazdır. Devrede iletkenler ile toprak arasında bağlanan ve her türlü elektrik cihazını geçici aşırı gerilimlere karşı koruyan elemandır.

Kuşkonmazlar

Yüksek gerilim enerji hatlarını taşıyan direklerde bulunan traverslerdeki izolatörlerin bağlantı yerinin üst kısmına kuş konması veya yuva yapması istenmez. Bundan dolayı traverslerin bu kısmına kuşların konması için U veya V şeklin de bir kuşkonmaz malzemeleri monte edilir. Arası çapraz bir şekilde galvanizli ince bağlama teli ile bağlanır. Yoksa kuş pislikleri izolatörleri kısa devre ederek toprak arızasına neden olur.

Kesiciler

Yukarıda anlatıldı.

Ayırıcılar

Yukarıda anlatıldı.

Koruma İletkeni

Örgülü çelik iletkenler olup enerji nakil hatlarına düşebilecek olan yıldırımları üzerine çekip toprağa aktarır.  Koruma teli hava hatlarının üzerinde direklerin tepesine koruma teli için imal edilmiş küçük izolatörlerle irtibatlandırılarak çekilir.

Topraklama

İşletme akım devresinin bir noktasının veya tesisin akım taşımayan iletken kısımları ile toprak arasında iletken bir bağlantı yapmaya topraklama denir. Bina yakınında ve iletim hatlarının yakınına kazılan çukurlara bakır çubuk veya galvanizli çubuk veya bakır levhaların gömülmesi ile topraklama elde edilir. Topraklama devresi, elektrik tesislerinde meydana gelen arıza durumunda kısa devre akımlarını insan hayatını tehlikeye sokmayacak şekilde geçişini sağlar.

Topraklama çeşitleri;

• Koruma topraklaması
• İşletme topraklaması
• Yıldırıma karşı topraklama
• Özel topraklama olarak çeşitleri vardır.

Koruma Röleleri

Trafo merkezleri ve enerji iletim hatlarında çeşitli arızalar meydana gelebilir. Bu arızlar kısa devre, istenilmeyen yüksek gerilimler vs. Arızalar sonucunda oluşabilecek tahribatları önlemek için yüksek ve orta gerilim tesislerinin korunması gereklidir.

Enerji iletim hatlarında ve trafo merkezlerinde meydana gelen arızaları haber vermek için kullanılan röleler koruma röleleridir. Rölelere, arızaları sesli veya ışıklı devre elemanları ile bildirir. Bazı rölelerde bildirim yapmadan ayarladıkları büyüklüklere göre devreleri açar. Şebekelerde meydana gelen arızaların etkili ve ekonomik bir şekilde önlenmesi için röleler, devre açıcı elemanlar ve bildirim sistemleri ile birlikte kullanılır. Trafo merkezlerinde ve enerji iletim hatlarında kullanılan koruma röle çeşitleri:

• Sekonder aşırı koruma rölesi
• Diferansiyel koruma rölesi
• Toprak kaçağı koruma rölesi
• Bucholz rölesi
• Mesafe rölesi
• Isı kontrol rölesi

İzolatörler

Enerji nakil hava hatlarında kullanılan iletkenlerin, direklere yerleştirilmesine yarayan, iletkenleri taşımaya ve de toprak ile direği iletkenlere karşı izole etmeye yarayan şebeke malzemelerine izolatör denir. Trafo merkezlerinde izolatörler iletkenleri taşıma ve ayrıca bağlantıların tespitinde de kullanılır. İzolatörler elektrik akımına karşı direnci yüksek ve yüksek derecedeki sıcaklığa dayanıklı porselen, cam, epoksi reçineden yapılır. Yapılış tiplerine göre izolatör çeşitleri:

• Mesnet izolatörler
• Zincir izolatörler
• Geçit izolatörleri.

Bara Düzeneği

Aynı cins gerilimlerin toplanıp dağıtıldığı ünitelere bara denir. Bara malzemeleri bakır ve alüminyumdan olmak üzere farklı metallerden yapılır:

• Bakır lama ve alüminyum lama
• Bakır boru ve alüminyum boru
• Çelik özlü (St-Al) alüminyum iletken

Lama şeklindeki baralar iç tesislerde, boru ve iletken baralar da dış tesislerde kullanılır. İç tesislerde kullanılan baralar, faz sırasını belirlemek, malzemelerin oksitlenmemesi önlemek, akım yoğunluğunu artırıp soğutmayı sağlamak amacı ile R- Sarı, S-Yeşil, T-Mor olarak boyanır.

Bara üzerindeki enerji çıkışlar (fiderler) ile dağıtımı yapılır. Baralar yapılarına göre gruplandırılır. Tek bara sistemi, transfer bara sistemi, çift bara sistemi, kare bara sistemi, üç bara sistemi. Dağıtım kesiminde en çok kullanılan tek ve transfer bara sistemidir. Fider kesicilerinde bakım yapılırken enerji kesilir. Enerji kesimini önlemek için bakım sırasında kesici yerine geçen by-pass ayrıcısı konur. Ama by-pass ayrıcı ile besleme sırasında devre korumasız kalır.

Ölçü Aletleri

Trafo merkezinde kullanılan ölçü aletleri her fider için ayrı ayrı bağlanır. Kullanılan ölçü aletleri akım ve gerilim trafoları ile beslenir. Bu ölçü aletleri trafo merkezi içindeki panonun üzerinde bulunur. Trafo merkezinde kullanılan ölçü aletleri:

• Ampermetre
• Voltmetre
• Wattmetre
• Cosinüsfimetre
• Aktif sayaç
• Reaktif sayaç
• Trafo için yağ basıncı
• Mesafe rölesi
• Buchzoll rölesi
• Diferansiyel röle

Ölçü Trafoları

Yüksek gerilimde istenilen değerlerin ölçülmesi için ölçü aletleri doğrudan şebekeye bağlanamaz. Yüksek gerilime uygun değerlerde izolasyonu sağlamak ve uygun büyüklükte cihaz imal etmek zordur. Bundan dolayı ölçü aletlerinin ve koruma rölelerinin devreye bağlanması için yardımcı elemana ihtiyaçları vardır. Akım ve gerilim değerlerini istenilen değerlerde tutan elemanlara ölçü trafoları denir. Ölçü trafoları;  akım trafosu ve gerilim trafosudur.

• Akım Trafosu

Primer akımını belirli bir oranda düşüren ve primer akımı arasındaki faz farkı yaklaşık sıfır derece olan ölçü transformatörüdür. Akım trafosu devreye seri bağlanır.

• Gerilim Trafosu

Yüksek gerilimi istenen oranda düşüren ve primer ile sekonder gerilimleri arasındaki faz farkı yaklaşık olarak sıfır derece olan bir trafodur. Devreye parelel bağlanır.

Dağıtım Panoları

Dağıtım panoları elektrik pano çeşitlerinden birisidir. Elektrik enerjisinin elde edilişi, iletimi ve dağıtımında kontrol (kumanda ) ve güvenlik konularında yönetmeliklere uyulması gerekir. Kuvvet tablosu kilitlemeli ve de butonlu olarak bir tesisin kumanda edilmesini sağlar. Tehlikeli durumlarda butona basılarak tesisin enerjisi kesildiği gibi, kilitlenerek enerjinin kontrolü isteğe bağlı duruma getirilir. Ampermetreler ve voltmetreler baralara bağlanan akım trafosu ve gerilim trafosu ile bağlanmıştır.

Devreye start stop butonları hem de röleler kumanda ederler. Amaç enerji kesilmelerinde arızalı yerin ayrılmasını sağlamaktadır. Elektrik panosunun ön yüzündeki mimig diyagramda her gerilim kademesi ayrı renkte belirtilir. Renkler; 380 kV kahverengi, 154 kV kırmızı, 66 kV kavuniçi, 34.5 kV mavi, 15 kV sarı, 10 kV ve aşağı gerilimler yeşil, toprak siyah olur. Elektrik panolarında kullanılan bütün cıvata ve somunlar paslanmaz çelik (kadminyum kaplı) yapılır.

Yangından Koruma 

Trafo merkezlerinde yağlı kesiciler ve transformatörler yangın tehlikesini meydana getirebilecek makinelerdir. Trafo merkezlerinde yangın köşeleri bulunur. Burada yangın söndürücü yangın tüpü ve gerekli diğer malzemeler daima hazırdır. Ayrıca trafo merkezlerinde yangını bildirmek için yangın bildirim tesisatı da ayrı olarak çekilir.

Açık Hava Tipi Trafo Bağlantıları

Açık şalt sahalı trafo merkezleri projeleri ve bağlantıları tasarımında beslenecek fider sayısı ve gerilimin değerine göre projelendirilerek gerekli bağlantılar elektrik kuvvetli akımlar yönetmenliğine göre yapılır.

Şalt sahası bir program dahilinde işletilir. Güvenliğin daima en üst seviyede tutulması için sürekli olarak SCADA merkezlerinin gözlem ve denetimindedir. Şalt sahasının işletme programı ve işletmeci görüşü çerçevesinde enerjinin kalitesi, güvenirliği ve çalışanın can güvenliği koruması daima sağlanmak zorundadır.

Trafo Merkezi Emniyet ve Güvenlik Tedbirleri

Açık şalt sahalı trafo merkezleri bir kumanda binası, orta gerilim elemanların bulunduğu bina ve açık şalt sahasından meydana gelmektedir. Trafo merkezinde kullanılacak elemanlar için bağlantılarından önce inşaat yapılması gereklidir. Orta gerilim binası, kumanda binası ve direklerin yerleştirileceği alanda temellerin yapılması gereklidir.

Açık şalt sahalı trafo merkezleri geniş bir alana kuruldukları için önce alanın tümünü kapsayacak geniş bir tel örgü örülür ve gerekli görülen yerlere yüksek duvarlar inşa edilir. Şalt sahaları çitle çevrilir veya yeraltına inşa edilir. Şalt sahalarının çitle çevrilmesindeki amaç topraklanmış metalik çitler ile içeride herhangi bir sebeple meydana gelebilecek bir arıza sırasında insanları ve çevreyi yüksek gerilimden korumak içindir. Tesis gerilimsiz duruma getirilmeden şalt alanına girilemez. Şalt sahaları yeraltına, çitle çevrili muhafazalı açık havada veya özel amaçlı tasarlanmış binalarında bulunur. Çok yüksek binaların içinde birkaç şalt odası olabilir.

Kapalı şalt sahaları kentsel alanlarda trafo merkezleri transformatörlerden gelen sesleri azaltmak, hava koşulları veya nüfuzdan dolayı meydana gelebilecek şalt elemanlarını zararlardan korumak için kullanılır.

Manyetik alanların insan vücuduna olan etkisi önemli hale gelmiştir. Elektrik ve manyetik alana maruz kalan insan vücudunda akımların indüklendiği bilinmektedir. Yapılan incelemeler sonucunda kanser riski öne sürülmüştür.

Bundan dolayı şalt tesislerinin birçok bölgesinden elektromanyetik alan ölçümleri araştırması yapılmaktadır. Yeni trafo merkezleri yakınlarına yeni bir bina veya tesis yapılacaksa enerji hatları çevresinde  bu etki ölçülerek önceden gerekli işlemler yapılmalı ve sakıncalar ortaya konulmalıdır. Bu çalışmaların sonucunda enerji hatları çevresinde bulunan insanlar için kanseri olma riski görülmüştür.

Yapılması planlanan tesisler için şalt sahası projesi doğrultusunda, tesislerin güvenilirlik konusu amaç edinilmeli, elektromanyetik alan sınır değerlerini içerisinde barındıran işletmelerin kurulması ve yenilenmesi düzenlemeleri yapılmalıdır.