paratoner

Paratoner

Franklin Çubuğu, Paratoner nedir?

Franklin çubuğu pasif korunma yönteminde; yıldırımdan korunma yüksek noktalara sivri uçlu metallerin konularak toprak bağlantısı yapılması ile sağlanır.

Yıldırımı çekme özelliği olmayan, sivri çubukların kullanıldığı pasif yakalama uçları yıldırımdan korunma sistemleri arasında en eski olanıdır. Bu konudaki ilk çalışmalar 1760’lı yıllarda Franklin tarafından yapılmıştır. Franklin, korunacak olan yapının üzerine sivri uçlu bir demir koyup, iletkenler ile toprağa bağlayarak ilk yıldırımdan korunma sistemini kurmuştur. Franklin çubuğu kullanılarak yapılan bu koruma daha sonraları 1884’lerde Melsens tarafından geliştirilerek günümüzde sıklıkla kullanılan Faraday kafesi meydana getirilmiştir.

Yıldırımdan korunma yolları ile korunması istenen yerin üst noktasına sivri bir çubuk yerleştirilerek, koruma gerçekleşir. Topraklama tesisatına yerleştirilen çubuk, indirme iletkeni ile beraber bağlanır. Bina ve geniş alanları bu sistemle istenilen şekilde korumak mümkün olmayabilir. Küçük boyutlu alanlarda bacalar, deniz feneri gibi bu sistem kullanılır. Bu sistem franklin çubuğu yada paratoner yakalama ucu metodu olarak bilinir. Franklin çubuğu iniş iletkeni, metal uç ve topraklama kısımlarından meydana gelen yıldırımdan korunma yollarındandır.

Amaç yıldırımın sivri uca düşerek oradan toprağa verilmesidir. Bu durumda düşen yıldırımın binaya ve çevresine zarar vermesi engellenir. Genel olarak kule gibi yerlerin, fabrika bacalarının, camilerin, asansör kulelerinin, siloların yıldırımdan korunmasında kullanılan bu yöntemde sabit bir koruma açısıyla belirlenen bir alan korunabilmektedir. Franklin çubuğu yüksekliği (h) olan madeni bir çubuğun koruyacağı hacim, h yüksekliğinde ve r=h taban yarıçapında bir koninin hacmi kadardır. Franklin çubuğu iniş iletkeni yardımıyla direk toprağa iletilir. Yıldırım çubukları, deşarj (boşalma) sırasında ortaya çıkan çok büyük elektrik akımlarına “düşük dirençli” bir toprak yolu sağlarlar.

Aktif Paratoner

Aktif paratoner nedir? Aktif paratonerler radyoaktif paratonerlere alternatif olarak yapılan çalışmalar sonucunda ortaya çıkmıştır. Radyoaktif paratonerlerin yasaklanmasıyla aktif paratonerler dünya çapında yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Aktif paratonerlerde en önemli etken koruma yarıçapıdır. Koruma yarıçapı, seviye hesabı ve ürünün ∆T değerine bağlıdır. Yıldırımdan korunma yolları olarak aktif paratoner çeşitleri;
1. Piezoelektrik paratoner
2. Elektrostatik paratoner

1) Piezoelektrik Paratoner (Franklin France Paratoner)

Franklin France aktif paratonerin üstün oluşu, özellikleri yönündendir. Doğada var olan doğal madenlerden http://www.elektrikrehberiniz.com/elektrik/piezoelektrik-nedir-10218/ kristali ile üretilmektedir. Piezoelektrik elementler basınca maruz bırakıldığında yüksek gerilim üreten elementlerdir. Rüzgâr etkisiyle piezoelektrik kristalleri basınca maruz kalır ve yüksek gerilim darbeleri meydana gelir. Bu darbeler paratoner üzerinde arklar meydana getirir. Ark etkisi ile hava iyonizasyona uğratılır. Böylece yıldırım paratoner üzerinden toprağa akar ve yıldırımdan korunmayı sağlanmış olur.
Piezoelektrik kristalleri yıldırım boşalmalarından etkilenmedikleri gibi bakımda istemezler. Yıldırımın pozitif ve negatif boşalmasına karşı korunurlar. Testleri montajlı yada montajsız yapılır. Özelliği bakımından yağmur ve elektrik boşalmalarından etkilenmez ve böylece bozulmazlar. Tasarımları Atom Enerjisi Kurumu tarafından yapılmıştır. Bu kurumdan da patenti vardır. 25 yıllık çalışma ve paslanmama teminatı vardır.

2) Elektrostatik Aktif Paratoner

Paratonerlerin türleri ve şekilleri değişiktir. Etkili bir koruma alanı meydana getirerek yıldırımdan korunmayı sağlarlar.
Elektrostatik paratonerin çalışma prensibi o anki havanın yüklerine göre elektrik alan şiddetinin arttırılmasına dayanır. Böylece negatif yada pozitif yıldırım çeşitlerine karşı koruma sağlamış olmaktadır. Yıldırım yeryüzü ile birleşmeden önce yakalayarak deşarjı güvenli bir biçimde toprağa aktarmaktadır. Değişik yapılış teknikleri olan aktif paratonerlerin, etkili bir koruma alanları vardır. Ülkelerin ISO standartlarına göre 25 yıl teminatları vardır.
Paratoner firmaları tarafından aktif paratoner yakalama ucu, bronz alaşımdan, sivriltilmiş, iyon jeneratörü bölümü ile ark noktası arasında emniyetli bir açıklık meydana getirilecek şekilde imalatı yapılan aktif paratoner vardır. Atmosferik korozyona karşı dayanıklı, paslanmaz olan bu malzeme ayrıca yakalama başlığının estetikliği açısından krom ile kaplanmıştır.
İyon jeneratörü ile çalışan küre şeklinde metal bir koruyucu ve bunun içindeki donanımla oluşturulan aktif paratonerler de vardır. Krom ile kaplanmış küre koruyucunun çevresinde, yıldırımlı havalarda atmosferik alan ile etkileşerek başlığın içindeki donanım ile yakalama çubuğu çevresinde çok yüksek bir iyonlaştırma akımı oluşturan bir disk vardır. Küre şeklindeki koruyucu içerisindeki devreler yıldırımın darbe etkisine karşı çok güvenli olarak korunmuş olup ayrıca su geçirmezlik sağlanmıştır. Başlığın küre şeklindeki yapısı en büyük yıldırım akımının bile rahatlıkla, topraklama iletken bağlantı noktasına taşınmasını sağlar.
Piyasada birçok paratoner markaları vardır. Paratoner firmaları; paratoner tasarım, kapasite ve çeşitleri bakımından son teknoloji ile paratoner imalatı yapmaktadır. Paratoner fiyatları da kapasiteleri ve çeşitlerine göre farklılık göstermektedir.

Yıldırım Nedir? Yıldırımdan Korunma Yolları

Yıldırım Nedir?

Yıldırım, bulutların üst katmanlarında meydana gelen pozitif yükler ile alt katmanlarda meydana gelen negatif yükler arasındaki enerji transferidir. Yıldırım bulut ile yer arasındaki elektrik yüklerinin hızlı deşarj olma olayıdır. Bulut ile yer arasında oluşan yüksek gerilimli bir elektrik boşalmasına “yıldırım” denir.

Yıldırım Nasıl Oluşur?

Yıldırım hakkında kesin bilgiler olmamakla birlikte, bulutlardaki buz kristallerinin sürtünerek elektrik yüklerini oluşturduğu ve etkileşim sonucunda yıldırım meydana geldiği varsayılmaktadır. Yıldırımın oluşması için bulut ve yerin farklı elektrik yüklerinin olması ve belirli bir potansiyel farka erişmesi gerekir. Bulutun yere yakın olan kısımları negatif, yer ise pozitif yüklü elektriğe sahiptir. Bazı şartlarda tersi de olabilir.

Bulutla yer arasındaki potansiyel fark artarak belirli bir değere ulaştığında, hava iletken olmamasına karşın hava içerisinde iletken bir kanal meydana gelir ve elektriksel deşarj (boşalma) başlar, yani yıldırım oluşur. Yıldırım olayı, yıldırım düşmesi olarak bilinirsede bulut ile yer arasındaki pozitif ve negatif elektrik yüklerinin durumlarına göre bazen buluttan yere, bazen de yerden buluta doğru olmaktadır.
Kümülonimbus (Cb), kümülüs bulutlarının dikey olarak gelişerek büyümesiyle oluşan konvektif fırtına bulutudur. Yıldırım, yalnız dikey gelişmeli bulut olan kümülonimbus bulutunun varlığında meydana gelebilir. Kümülonimbus bulutunu belirlemek zor olabilir, ama sağanak yağış, şimşek ve gök gürültüsünün olması, kümülonimbus bulutunun varlığını göstermektedir.
Yıldırım ile şimşek birbirinden farklıdır. Şimşek bulutlar arasında gerçekleşir. Yıldırım ise bulutlarla toprak arasında ve yaklaşık 1000 km hızla gerçekleşir. Yıldırımın düştüğü bölgede ani ısı değişimleri olur ve bunun sonucunda hortumlar oluşabilir.
Yıldırım olayında ortaya çıkan enerji yaklaşık 1010 joule kadardır. Bu enerji saniyenin milyonda biri zaman zarfında geçtiği hava sütununun sıcaklığını 15000 °C’ye kadar ısınmasına sebep olur. Bundan dolayı yıldırımın yakıcı ve yıkıcı etkisi bu enerjinin açığa çıkması sonucudur.

Yıldırım Hakkında Bilgi

Yıldırım üzerine ilk teoriler 17.yy’ da belirlenmeye başlanmıştır. Descartes adındaki bilim adamı bulutların çarpışmasından sıkışan havanın ışık ve ısı etkisi oluşturduğunu ve ısının gürültüye sebep olduğunu söyleyerek yıldırımla ilgili ilk teoriyi ortaya atmıştır. 18. yy’ ın ortalarında Rahip Nollet Denel fizik dersleri adlı kitabında elektrik ile yıldırımın ilgisini anlatmıştır.
Daha sonra fizikçi Jallbert, yıldırım olayı ile sivri uçların ilgisini ortaya atmıştır. Yine aynı yıllarda Romans, yıldırım olayının bir elektriksel olay olduğunu söyleyerek yıldırım olayında elektrikten söz ediyordu. Franklın 1725 yılında balon deneyi yaparak bulutların elektrik yüklü olduğunu ispat etmiştir. Daha sonra yıldırım konusundaki gelişmeler 1929 yılında İngiliz doktor Simson ve Fransız Mathias tarafından yapılan açıklamalar ile devam etmiştir. Yıldırımın oluşumu yapılan gözlemler ve incelemeler sonunda dört şekilde olduğunu ortaya koymaktadır. (-) inişli, (-) çıkışlı, (+) inişli, (+) çıkışlı.
Yıldırımın en fazla görüleni (-) inişli olanıdır.

Yıldırımdan Korunma Sistemleri

Yıldırım meydana gelmesinde meteorolojik koşulların yanında yer yüzeyinin durumu da çok önemlidir. Yıldırımı meydana gelmesini sağlayan en önemli etkenler arasında ağaçlar, yüksek ve metal eşyalar iyonlaştırıcı malzemeler gelmektedir. Bir insana yıldırım çarpma ihtimali düşük olsa bile, bazende düşmektedir. Bundan dolayı yağışlı havalarda dikkatli olunmalıdır. Yıldırım çarpmış bir kazazedeye dokunmak insanlara zarar vermez. Kazazedeye dokunulduğu zaman çarpılma tehlikesi yoktur.
Yapılan araştırmalar sonucunda bir bölgeye yıldırım düşmeden önce vızıltı şeklinde bir ses duyulduğu, saçların dikleştiği ve deride karıncalanmalar olduğu saptanmıştır. Böyle bir durumda o bölgeden hemen uzaklaşılmalıdır. Yıldırımdan korunma da can ve mal kaybını asgariye indirmek için bazı konularda dikkatli olunmalıdır. Yıldırım korunma yolları aşağıda verilmiştir;

Açık Alanlarda;

• Yıldırımdan korunma için yüksek bina ve yapıların çatılarına paratoner (yıldırımsavar) denilen ve elektriği toprağa ileten aletler kullanılmalıdır.
• Açık arazide gruplar halinde durulmamalıdır.
• Ağaç altına sığınılmamalıdır.
• Kişilerin alabilecek önlem ise, yağışlı havada üstü kapalı bir alanda yağış kesilene kadar beklemektir.
• Eğer kapalı bir alan yoksa yapmanız gereken diğer insanlardan yeterince uzaklaşarak çömelip, ayaklar birleştirilmeli ve kafanız olabildiğince öne doğru eğilmelisiniz. Yere yatmamalı, ayakta durmamalı, eller yere değdirmemelidir.
• Açık alanlarda çalışılmamalıdır.
• Cep telefonuyla konuşulmamalıdır.
• Traktör, metal çitler, çim biçme makineleri vs elektrik ileten nesnelerden uzakta durulmalıdır.
• Elinizde açık bir şemsiye, sivri yada metal cisimler varsa tehlike içinde olabilirsiniz. Bundan dolayı şemsiyeyi kapatarak kapalı bir alan bulunmalıdır.
• Metal tokalı ayakkabılar ve bütün metal olan eşyalar çıkarılmalıdır.
• Yıldırım riski olan havalarda çevresine göre yüksek olan yerlerin (telefon direği, ağaç, elektrik direği, minare, bayrak direği gibi) yakınında durulmamalı sivri yerlerden ve su birikintilerinden uzak durmanız gerekmektedir. Su üzerinde iseniz hemen karaya çıkılmalıdır.
• Metal boru, çamaşır teli, tren rayı vs uzak mesafelerden yıldırımı taşıyabilecek metal devrelerden uzakta olunmalıdır.
• Yıldırımdan korunma için hendek içi ve vadi gibi alçak alanlarda barınmaya çalışılmalıdır.
• Yıldırım olasılığına karşı en güvenli yerler, binalar ve otomobillerdir. Özellikle otomobillerin lastikleri yalıtkan olduğu için, otomobiller ıslak lastiklerden elektriği toprağa iletirler.
• Aynı yere yıldırım iki kez düşmez diye bir düşünceye kapılmamalıdır. Zira New York’ta bulunan Empire State binasına onbeş dakikada, onbeş kez yıldırım düşmüştür.

Kapalı Yerlerde;

• Yüksek yerleri yıldırımdan korumak için paratoner (yıldırımlık, yıldırım savar) kullanılmalıdır.
• Gerekmediği sürece dışarı çıkılmamalıdır.
• Duvarlardan uzakta durulmalıdır.
• Acil durumlar dışında telefon kullanılmamalıdır ve elektrikli cihazlar tutulmamalıdır.
• Elektrikli eşyalar fişlerinden çekilmeli mümkün olduğunca kullanılmamalıdır.
• İletkenlik sağlayan kapı, pencere, lavabo, radyatör ve elektrikli cihazlardan uzak durulmalıdır.
• Fırtınalı havlarda, televizyon, bilgisayarlar vs elektrikli cihazların bağlantıları kesilmelidir.
• Banyo yapılmamalıdır.

Bina ve İşletmelerde Yıldırımdan Korunma Yöntemleri

Yıldırımın olumsuz etkilerinden binaları ve işletmelerde korunma yöntemleri olarak yüksek gerilim tesisleri kurulmalıdır. Bütün aşırı gerilim koruma düzenlerinin, toprağa boşalma yolunun direnç ve endüktansı olabildiğince küçük tutulmalıdır. Bu nedenle topraklama elektroduna bağlantı yapılırken mümkün olduğu kadar düz, köşe yapmadan ve en kısa yoldan yapılmalıdır. Yıldırım düşmesi durumunda, işletme topraklamasından ve koruma topraklamasından ayrı olarak, alıcılara zarar vermemek için ayrıca yapılan topraklamaya “yıldırım topraklaması” denir.
Hava hatlarının koruma iletkenleri, demir veya beton direkler özel bir topraklayıcı üzerinden topraklanır, bu yıldırım topraklamasıdır. “Yıldırımdan korunma yönetmeliği” binaları koruma ile ilgili standartlara (TS 622, TSIEC 61024 ve TSIEC 7 60364-4-443 vb ) ve diğer mevzuatta (Bayındırlık Bakanlığı Teknik İşler Şartnamesi Yıldırımlık Tesisatı kısmı vb) belirtilen hususlara da uyulmalıdır. Parlayıcı ve patlayıcı ortamlarda alınacak ek topraklama önlemleri için ilgili standartlarda (Örneğin EN 60079-14 vb), tüzük ve genelgelerde belirtilen hususlara uyulmalıdır. NFC 17-100 standartına göre var olan bilgi ve tekniklerle korunmayı sağlamak için gereken düzenlemeleri vermekte, yıldırımdan korunma için kurulacak tesislere korunma yolları ile ilgili bilgileri sağlamaktadır.

NFC 17-100 içerdiği konular

• Faraday kafesi ile yıldırımdan korunma
• Franklin çubuğu (yakalama ucu) ile yıldırımdan korunma
• Paratoner ile yıldırımdan korunma

Faraday Kafesi ile Yıldırımdan Korunma

Bu koruma sisteminde Franklın çubuk sistemindeki gibi sistemler kullanılmaktadır. Yüksek binaların tepesinde gözenekleri küçük bir Faraday kafesi kurularak ve bu kafesi de toprağa bağlamak sureti ile yapılan koruma şeklidir. Çarpma noktası denilen yakalama uçları (Franklin çubuğu) (0.50-2 m) çatı çevresindeki önemli noktalara (çatı, baca,üst yapıları vb.) bağlantısı yapılır.
Yıldırımdan korunma sistemleri elektrik tesislerini, işletmeleri ve binaları paratoner topraklama ile korumaktadır. Bu koruma sistemlerinde , korunacak binaların en üst yerlerine aktif paratonerler yerleştirilir.

Paratoner ile Yıldırımdan Korunma

Paratoner, iletken tel, sivri uçlu metal bir çubuk ve metal levhadan meydana gelir. İletken levha toprağa gömülür. Paratoner tesisatı malzemeleri, sivri uçlu metal çubuk binanın üzerine yerleştirilir. Metal çubuk ise iletken tel ile metal levhaya gergi teli ile bağlanır. Paratonerler ile yıldırımdan korunma da paratonerler, yerleştirildikleri yere, yapılardaki yüksekliğine göre değişir. Elektro-geometrik model yöntemine göre korunma seviyesi güvenilir olarak hesaplanır.

Topraklama ile Yıldırımdan Korunma

Yıldırımdan korunmada toprak bağlantısı; yıldırımdan korunma tesisatı yapılırken, iletkenler toprağın içine gömüldüğü için verimli çalışması amacıyla topraklama işlemi sırasında çok dikkatli olunmalıdır. NF C 17-100 ve NF C 17-102 standartları , her bir alt iletken için paratoner ve kafeslere değişik ebatlarda özel bir topraklama şeklinin olması gerektiği şartını getirmiştir. Elektriksel toprak yada var olan kemer, eş potansiyeli sağlayabilmek için bu iletkenlere bağlanırlar. Topraklama sistemlerinde iletkeni topraklarken, gömülü bir metal elektrik nakil borusundan uzakta (3 veya 5 m) tutulmalı ve omik değerinin düşük dalga empedansıyla 10 Ohm’dan fazla olmamasına dikkat edilmelidir. Yıldırımdan korunma da mutlaka topraklama ve paratoner tesisi kurulmalıdır.
Binaları yıldırımdan koruma paratoner ile mümkündür. Paratoner firmaları tarafından yıldırımdan korunma sistemleri olan paratonerleri, paratoner yönetmeliği doğrultusunda kapasite ve çeşitleri bakımından son teknoloji ile imal etmektedirler. Piyasada birçok paratoner markası vardır. Her firmanın paratoner fiyatı da kapasite ve çeşitlerine göre farklılık göstermektedir.

Parafudr Nedir?

Parafudr yüksek gerilim tesislerini aşırı gerilimlere karşı korur. Yüksek gerilimin sistemde ve sisteme bağlı cihazlarda (veri kabloları, güç kaynağı vb gibi) meydana gelebilecek hasar ve arızalara karşı ve özellikle yıldırım düşmesi gibi nedenlerden dolayı meydana gelen dış yüksek gerilimden, yıldırımdan korunma ve elektronik cihazları korumak için parafudrlar kullanılır.
Parafudrlar, büyük akım darbelerini toprağa ileterek, işletmeyi kesintiye uğratmadan aşırı gerilimleri şebeke izolasyonu içinde zararsız bir hale getirir. Yüksek gerilim aletlerinde ki yıldırım düşmelerini, hat arızaları ve kesici açması gibi manevralar sonucu meydana gelen aşırı ve zararlı çok yüksek gerilim şoklarını, enerji nakil hattında oluşan aşırı gerilimi toprağa deşarj eden, yürüyen dalgaların hasar etkisini önleyen koruma cihazlarına parafudr denir.
Yüksek gerilimler meydana gelme şekline göre iç (sistem içinde meydana gelen ) yüksek gerilimleri ve dış (doğal nedenlerden meydana gelen) yüksek gerilimleri olarak ikiye ayrılır. İç yüksek gerilimler elektrik şebekelerinde oluşmaktadır. Toprak ile temas, iki fazın teması, nötr ve toprak teması vb gibi şebeke kaynaklı sorunlardan meydana gelebilir. Dış yüksek gerilimler doğal olaylardan kaynaklanmakta ve elektrik iletim hatlarına düşen yıldırım sonucu toprak potansiyelinin yükselmesi, faz yada toprak hattına yıldırım düşmesi, yıldırım düşmesi sonucu meydana gelen manyetik alan gibi sebeplerden dolayı oluşmaktadır. Kullanılan elektronik cihazlarda şebekeden kaynaklı meydana gelebilecek iç yüksek gerilimlerine karşı korunma sağlanması amaçlı (Faraday Kafesi) devre tasarımları yapılmaktadır. Dış yüksek gerilimlerden sistemi korumak için parafudrlar kullanılmalıdır.

Radyoaktif Paratoner

Radyoaktif paratoner Sazillar ve M. Davzere isimli bilim adamlarının çalışmalarından yararlanarak geliştirilmiştir. Yıldırımın oluştuğu ortamlarda havanın fazla şekilde iyonlaşmış olduğu tespit edilmiştir. Bundan dolayı bir adet çubuk kullanarak güvenli bir paratoner yapılacağını göstermişlerdir. Bu çubuk radyumla donatılarak etkisi, sonraları bir de hızlandırıcı sistem eklenerek paratonerin verimi arttırılmıştır. Gelişmeler ile az oranda radyum ile, bol oranda iyonizasyon sağlandı.
Franklin prensibinden yararlanılarak geliştirilen radyoaktif paratonerlerde amaç; yıldırımı istenilen bir noktaya çekmek, sonra da toprağa deşarj etmek için yapılmıştır. Prensipteki bu benzerlik, çalışma prensibinde değişmektedir. Franklin paratoneri az oranda iyon, oysa radyoaktif paratoner fazla oranda iyon yaymaktadır. Örneğin 1 miligram (mg) radyum (ra) bir saniyede 2,8 x 10- 13 çift iyon yaydığı söylenebilir. Bu yöntem; paratoner tarafından yayılan iyon akımını milyon değerinde bir katsayı ile arttırdığı için bulut yükünün azalmasında etkili bir rolü vardır. Oluşturulan iyonlar, bir hızlandırıcı sistemle yüksek hızlara ulaştırılır.

Paratoner Nedir?

Paratoner yada yıldırımsavar, havadaki elektrik yükünü toprağa aktarmayı amaçlayan alettir. İki bulutun sürtüşmesi, çarpışması veya kendi aralarında elektron boşalması yapmaları sonucu meydana gelen şiddetli ışık görüntüsüne şimşek adı verilir. Şimşeklerin yıldırıma dönüşebilmesi için bulutların yeryüzüne yakın bir şekilde paralel olarak durup, elektron alışverişi yapması gerekir. Bu olaydan sonra elektronların izlediği yol şiddetli bir ateş topuna dönüşür ve yıldırım oluşur.
Yıldırım, gök gürültüsü ve şimşekten meydana gelen oluşan, yeryüzü ile gökyüzü arasındaki elektrik boşalmasıdır. Paratoner (yıldırımsavar) yüksek binaları, sanayi tesislerini, yıldırımdan koruyan, en kısa yoldan toprağa akmasını sağlar.
Paratoner nedir kısaca yıldırımdan korunma için binaların ve evlerin gökyüzüne yakın olan yerlerine paratoner (yıldırımsavar) denilen aletler konulur. Bu aletler kısaca toprağa bağlanmış birer demir çubuktur. Topraklama sayesinde demir iletkene gelen yıldırım etkisiz duruma getirilir. Yıldırım, toprak ile bulut arasında elektrik yüklerinin hızlıca yer değişmesidir.
Bulut yükünün pozitif veya negatif olmasına, şimşeğin buluttan yada yerden kopmasına göre; negatif inişli, negatif çıkışlı, pozitif inişli, pozitif çıkışlı paratoner diye 4 gruba ayrılır. Yapılan araştırmalar sonucu yıldırım darbelerinin % 90’ı negatif inişli olduğu saptanmıştır. Her hangi bir bulutun potansiyeli belirli bir değere geldiği zaman, (10 (kv/cm) yere bir elektron demeti fırlatır. Bu demet havada ışıklı bir iz oluşturur. Bu birinci deşarja pilot deşarj yada ön deşarj adı verilir.

Franklin France Paratoner Tesisatı

Franklin France Paratoner: Yıldırımdan korunma da bölgenin üzerindeki atmosferik elektrik deşarjlarını toprağa aktarmak üzere yakalayan kısımdır.
• Paratoner direği; Franklin France paratoneri taşıyan direktir.
• Direk kroşesi; indirme iletkeninin direk üzerinde sabitlenmesini sağlar.
• Paratoner direği tespit kelepçesi; Paratoner direğini sabitleştirmede kullanılan kelepçedir.
• Kiremit kroşesi; iniş iletkeninin kiremit üzerinden inişini sabitleştirmede kullanılır.
• İndirme iletkeni; Franklin France paratoneri topraklamaya bağlayan iletkendir.
• Duvar kroşesi; İniş iletkenini beton yada duvar üzerinde sabitleştirir.
• Kontrol (test) klemensi; Topraklama direnci ölçülmesine yarar.
• Koruma borusu: İniş iletkeninin kontrol klemensi ile zemin arasında olan bölümünü darbelere karşı korumayı sağlar.
• Koruma borusu kelepçesi; Koruma borusunu tespit etmede kullanılan kroşe.
• PVC hortum; koruma borusunun içinde olup iletkenler içinden geçirilir..
• Topraklama elektrodu; Direnci düşürmek için toprağa gömülen elektrotudur.
• Termokaynak topraklama- elektrodu başlığı; İniş iletkenlerinin ve elektrotların bağlantısında kullanılır.