Kondansator Çeşitleri

Kondansator çeşitleri

Kondansator çeşitleri

Kondansatör çeşitleri ve devrede kullanım amaçları: Kondansatörler elektrik yükü depolama, reaktif güç kontrolü, bilgi kaybı engelleme, AC/DC arasında dönüşüm yapmada kullanılırlar ve tüm entegre elektronik devrelerin vazgeçilmez elemanıdırlar. Kondansatörlerin (veya kapasitörlerin), pozitif (+) ve negatif (+) bacak uçlarına kondansatör de kutup denir. Kondansatör imalatı kutuplu ve kutupsuz olarak iki farklı çeşitte yapılmaktadır.

Kutupsuz kondansatör üretimi sırasında bacak uçları kutuplanmamış kondansatör çeşididir. Bu halde kondansatörün bacaklarının bağlanma yönü önemli değildir. Kutuplu kondansatör üretimi sırasında bacak uçları kutuplanmış ve hangi bacağı pozitif, hangi bacağı negatif olduğu belli olan kondansatör çeşididir. Bu çeşitteki kondansatörü devreye bağlarken bacak uçları kontrol edilerek bağlanmalı, yanlış bağlanırsa patlar ve çevreye zarar verebilir.

Kondansatörlerin iki çeşidi vardır. Bunlar, sabit ve ayarlanabilen kondansatörlerdir. Buna göre kondansatörler içerisinde kullanılan yalıtkan (dielektrik) cinsine göre çeşitlendirilir.

• Sabit değerli kondansatörler
• Ayarlı (değişken değerli) kondansatör

Sabit  Kondansatörler

Bu kondansatör çeşitlerinin sağladığı kapasitör değeri üretilirken belirlenmiş ve bu kapasitör değeri kullanıcı tarafından değiştirilemez.

Sabit Kondansatör

Sabit  kondansatör çeşitlerinin sağladığı kapasitans değeri üretilirken belirlenmiştir. Bu kapasitans değeri kullanıcı tarafından değiştirilemez. Dielektrik tipine göre sabit kondasatör çeşitleri ve özellikleri;

• Elektrolitik kondansatör,
• Tantal kondansatör,
• Plastik kondansatör,
• Kağıtlı kondansatör,
• Mika kağıtlı kondansatör,
• Seramik kondansatör,
• Plastik film kondansatör,
• Mika kondansatör,
• Smd kondansatör,
• Polyester kondansatör.

Elektrolitik Kondansatör

Elektrolitik kondansatörlerde ……. Daha fazla bilgi için elektrolitik kondansatör sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Tantal Kondansatör

Tantal kondansatör

Tantal kondansatörler elektrolitik kondansatörlerin gelişmiş  türüdür. Tantal, esnek ve asit’e dayanaklı bir elementtir. Tantal elektrot folyo veya sinterlenmiş malzeme şeklinde olabilir. Tantal kondansatörler de kutuplu kondansatörlerdir. Anod olarak tabaka olan sinterli levha biçiminde  tantal metali kullanılır. Katotta sülfirik asit olan bir elektrolit vardır. Tantal kondansatörler  de kullanılan dielektrik madde, tantal oksittir. Elektrolit çoğunlukla sıvıdır. Sinterlenmiş malzemedeki küçük boşluklara girer. Katı elektrolitli tantal kondansatör özellikleri vardır. Bunlar elemanın boyutlarının küçültülmesinde anlam taşırlar.

Özellikleri arasında; küçük boyutlar ve daha az ağırlıkta daha büyük kapasite değerleri, patladığında yakınındaki elemanları da bozma tehlikesinin bulunmaması (çünkü elektrolit sıvı değil) ve uzun süre depoda bekledikten sonra hemen kullanılmaya hazır olmasıdır. Kaçak akım yaklaşık olarak 30nA/uF ve anma gerilimi de çoğunlıkla 100 V nun altındadır. Kapasiteleri gerilim ve sıcaklık değişimlerinde duyarsızdır.

Bu kondansatörler modern elektronik teknolojisinin duyarlı cihazlarında kullanılır. Tantal kondansatörlerin kapasite değerleri 0,1 mikrofarad ile 68 mikrofarad arasında değişmektedir.

Plastik Kondansatör

Plastik kondansatör

Plastik kondansatörlerde, dielektrik olarak yalıtkan kısımlarında polyester, polipropilen, polikarbonat, iletken kısımlarında alüminyum levhalar kullanılır.

Plastik kondansatörlerin kapasite değerleri kararlı, izalasyon dirençleri yüksektir. Metal kağıtlı kondansatörler gibi kendilerini onarabilirler. Plastik kondansatörlerin kapasite değerleri 220 pikofarad ile 0,33 mikrofarad arasında değişmektedir.

• Polikarbonat (Simgesi = C) = 50 V…630 V gerilimde çalışır. Kapasitesi 1 µf – 220pf
• Politereftalat (Simgesi = T) = 100V…400V gerilimde çalışır. Kapasitesi 0,33µf – 1000pf
• Polistrol ( Styroflex) (Simgesi = S) = 30V…500V gerilimde çalışır.Kapasitesi 0,5µf – 1pf

Kullanım Alanları

Sinyal ve filtreleme devrelerinde, plastik film kondansatörler kullanılırlar. Fakat yüksek frekanslı devre uygulamalarında pek tercih edilmezler. Kutupsuz olarak imal edilirler.

Kağıt kondansatör

Kâğıtlı Kondansatör

İki tane metal tabakadan oluşan kağıtlı kondansatörler, iletken yüzeylerden meydana gelir. Metal tabakaların aralarında dielektrik olarak emprenye edilen izole kâğıt kullanılır. Fazla yer kaplamaması için metal tabakalar, rulo biçiminde üst üste sarılır. Metal tabakalar sarılırken  kısa devre meydana gelmemesi için bir kat daha izole kağıt sarılır.

Sarılan kondansatör, alüminyum bir kap veya bir boru içerisine konularak ağız tarafı ziftlenerek kapatılır. Bu kap içine sarılmış olan birkaç tane kondansatör konulabilir. Kâğıtlı kondansatörler nemli yerlerde kullanılacaksa  koruyucu olarak ikinci bir izole kılıf geçirilir. Kağıtlı kondansatörler, yalıtkanlık kalitesini arttırmak için parafin maddesi emdirilmiş 0,01 mm kalınlığındaki kağıdın iki yüzüne 0,008 mm kalınlığında kalay veya alüminyum plakalar yapıştırılarak üretimleri yapılır. Kağıtlı kondansatörler, kuru kağıtlı, yağlı kağıtlı, metalize kağıtlı gibi modelleride vardır.

Standartlara uygun olarak kondansatörlerin üzerinde bu bilgiler yazılmalıdır.

• Anma kapasitesi
• Tolerans
• Anma  gerilimi

Metal-Kâğıtlı kondansatörler (MP-kondansatör)

Kağıtlı kondansatörlerden farklı olarak bu kondansatörlerde kağıt üstüne basınç yoluyla ince alüminyum veya çinko kaplanmıştır. Bu sistemle kondansatörler küçük boyutlu ama kağıtlı kondansatörlere göre daha yüksek kapasiteye sahip şekilde imal edilirler. Metal kağıtlı kondansatörlerde, yüzeyin bir bölümünde kırılma olduğunda ark oluşur. Bu kısımda ince bir metal yüzey basıncı meydana gelerek metalsiz bir yüzey oluşur ve kısa devreyi önler. Metal kağıtlı kondansatörlerin bu durumu onlara kendilerini onarabilme özelliği kazandırır.

Metal-Kâğıtlı kondansatörlerin çalışma gerilimleri 100 ila 700V arasındadır. Kapasiteleri 1 nanofarad -20 mikrofarad arasında üretilir. Bundan dolayı kısa devrenin meydana geldiği yerin etrafındaki iletken metal uzaklaştırılmalıdır.

Seramik Kondansatör

Seramik kondansator

Seramik kondansatörlerde dielektrik madde olarak iletken levhalar arasında baryum titanat veya titanyum dioksit gibi seramik maddeler bulunur. Disk biçimindeki seramik kondansatörlere mercimek kondansatörler adı verilir. Seramik kondansatörlerin kapasite değerleri küçük, toleransları ise %20 civarındadır. Bu tip kondansatörlerin kapasite değerleri sıcaklık ve nemden kolay etkilenir. Seramik kondansatörlerin enerji kayıpları düşük olduğundan yüksek frekanslı devrelerde kullanılabilirler.

Kullanım Alanları

Yüksek frekanslı devrelerde bypass kondansatörü olarak kullanılırlar. Yüksek frekanslı devre uygulamalarında çalışacak hassaslıkta ve kutupsuz kondansatör olarak imal edilirler.

Plastik Film Kondansatör

Yalıtkan olarak polikarbonat ve polyester gibi plastik maddeler kullanıldığı gibi başka plastik maddeler de kullanılmaktadır.

Kullanım Alanları

Sinyal ve filtreleme devrelerinde plastik film kondansatörler kullanılmasına karşın yüksek frekanslı devre uygulamalarında kullanılmazlar. Kutupsuz olarak imal edilirler.

Mika Kondansatör

Mikalı kondansatörlerde dielektrik madde olarak yalıtkan maddesi olarak bir tür demir oksit olan mika kullanılır. Mika kondansatörler ince metal folyolar arasına mik konularak imal edilir. Mika tabiatta 0,025 mm inceliğinde tabakalar halinde bulunur. Kondansatörlerin üretiminde bu tabakalardan yararlanılır. Mika, ‘εr’ dielektrik sabiti yüksek olan ve az kayıplı elemandır. Bunlar yüksek frekans devrelerinde kullanılmaktadır.

Kullanım Alanları

Mika kondansatörlerin frekans karakteristik değeri yüksek olduğu için rezonans ve yüksek frekanslı devrelerde kullanılabilir.

• Kapasiteleri 1 pikofarad…..0,1 mikrofarad arasında,
• Gerilimleri 100 V … 2500 V arasında,
• Toleransları ise ±% 2 … ±% 20 arasında çalışacak biçimde ve kutupsuz olarak imal edilirler.

Mikanın yalıtkan sabiti yüksek olmasından dolayı meydana gelebilecek kayıp miktarı en az olan kondansatör çeşitlerinden biridir. Mikalı kondansatörlerin ölçme ve yüksek frekans tekniği için yalıtkanlıkları vardır. Kutupsuz olarak imal edilir.

Mikalı Kondansatör Çeşitleri

Gümüş kaplanmış mikalı kondansatör; Bu kondansatörler, mikanın iki yüzüne gümüş püskürtülerek yapılmaktadır. Dış bağlantı elektrotlarını meydana gelen kondansatöre, lehimleyerek reçine yada mum ile gövde içerisine yerleştirilir.

Alüminyum folyo ile kaplanmış mikalı kondansatör; Gümüş kaplama ince olduğu için bu türde yapılan kondansatör, büyük akımlara dayanamaz. Büyük akımlı devrelere mika üstüne alüminyum folyo kaplanmış kondansatörler imal edilir. Bu kondansatör ayarlı (trimer) olarak da yapılır.

SMD (Surface Mounted Device) Kondansatör

Günümüzde yüzey montajlı elamanlar (SMD) oldukça yaygınlaştı. Çeşitli SMD kondansatör firmaları tarafından farklı şekilde smd kondansatör imalatı yapılmaktadır. Ama genel olarak seramik ve mika kondansatöre uygun yapıda fakat daha küçük bir şekilde üretilirler. Kılıf olarak diğer kondansatörler den farklıdırlar. Bu elemanların küçük elektronik devrelerde, plaketin bakırlı yüzeyine montajları yapılır. Küçük boyutlu elektronik kartlar üretilmek istendiğinde smd elemanlar kullanılmalıdır. Küçük gövdeli olduğu için lehimlenmesi zordur.

Kullanım Alanları

SMD Kondansatörler cep telefonu, video bilgisayar vs aletlerde kullanılır. 

Polyester Kondansatör

Dielektrik madde olarak polyester kullanılan kondansatörlerdir. Kapasite değerleri 220 pikofarad ile 0,33 mikrofarad arasında değişebilir.

AYARLI KONDANSATÖRLER

Belirli bir kapasite değerlerinde üretilen kondansatör çeşitidir. Bu kondansatörlerin minimum ve maksimum bir kapasite değeri vardır. Bu değerler devrede istenilen bir değerde sabitlenerek kullanılırlar.

Ayarlı Kondansatör

Yalıtkan maddesi havadır. Ama piyasada yalıtkan olarak mika, plastik ve seramik olarak imal edilen ayarlı kondansatörler de vardır.
Ayarlı kondansatör, birden fazla plakanın birbiriyle paralel bağlanması ile elde edilir. Yani içerisinde birden fazla kondansatör bulunur. Bundan dolayı ihtiyacımız olan kapasite değeri için plakalar aktif edilir ve istenilen kapasite değerine ulaşılır.

Ayarlı Kondansatörün İç Yapısı

Bazı bölümlerden meydana gelir.

Stator: Kondansatör içinde bulunan hareketsiz (sabit) parçadır.

Rotor: Kondansatör içinde bulunan hareketli parçaya rotor denir.

Mil: Rotorun, stator üzerinde hareketini sağlayan parçadır. Mil vasıtasıyla kullanıcı istediği kapasite değerini ayarlar.

Ayarlı Kondansatörlerin,

• Varyabl Kondansatör
• Trimmer Kondansatör olmak üzere çeşitleri vardır.

Varyabl Kondansatör

1. İngilizce adı ile varyabl (variable) olarakta anılmaktadır. Kapasite değeri en yüksek olan ayarlı kondansatör çeşididir. Kapasite değeri elle değiştirilen varyabl kondansatörler, birbirinden yalıtılan plakalardan meydana gelmiştir.

Plakalardan biri sabittir. Sabit olan kondansatörün gövdesine izolatörler ile sabitlenmiştir. Hareketli plaka, bir mil üstünden döndürülür. Gövdeye elektriksel olarak bağlıdır. Mil döndükçe hareketli plakalar, sabit plakaların aralarına girip çıkması ile kapasite değeri ayarlanır.

Maksimum kapasite değeri 50pF – 400pF aralıklarındadır. Yüksek voltaj ve yüksek frekans aralıklarında çalışırlar. Çok yüksek kapasite değerlerine ulaşılmasa da en büyük avantajı 50KV ve 1000 MHZ gibi yüksek voltaj ve frekans değerlerine ulaşabilirler. Bu tür kondansatörlerin mil kısmı kapasite değerleri istenildiği zaman hemen değiştirilmeye  uygun olacak şekilde imal edilir.

Aynı milde hareketli plakanın karşı tarafına sabit plakalar yerleştirilerek bir gövde üstünde birkaç tane varyabl kondansatör elde edilir. Böyle yapılan kondansatörlere   ganglı varyabl kondansatör denir.

Genel olarak varyabl kondansatörlerde dielektrik madde olarak hava ve bazen  mika kullanılır. Varyabl kondansatörler telsizlerin ve radyoların frekans ayarlarında kullanılır. Varyabl kondansatörlerin havalı tipleri gang başına en alt düzeyde 600 pikofaradlık bir kapasiteleri vardır.

Maksimum Kapasite değeri 50pF – 400pF aralıklarında olabilir. Yüksek voltaj ve yüksek frekans aralıklarında çalışabilir. Çok yüksek kapasite değerlerine ulaşılmasa da en büyük avantajı 50KV ve 1000 MHZ gibi yüksek voltaj ve frekans değerlerine ulaşabilirler. Bu tür kondansatörlerin mil kısmı kapasite değerleri istenildiği zaman hemen değiştirilmeye müsait olacak şekilde üretilir.

Kullanım Alanları

• Radyo alıcıları (plakaları küçük ve yakındır).
• Radyo vericileri.
• Büyük güçlü alanlarda.
• Yüksek frekans aralıklarında çalışılan uygulamalarda.

Trimer Kondansatör

Kapasite değerinin ayarlanması için kullanılan milin bir vida şeklinde imal edilmiş halidir. Tornavida ile istenilen kapasite değeri ayarlanır. Varyabl (variable) kondansatöre göre daha düşük değer aralıklarında çalışırlar. Trimer kondansatörlerde, hareketli ve sabit olarak iki seramik disk vardır. Seramik diskler metal buharında yarım daire biçiminde  kaplanır. Hareketli disk çevrilerek yarım daireler üst üste getirilir böylece kapasite ayarı yapılır. Küçük boy ayarlı kondansatörler, trimer, peddir gibi çeşitli isim alırlar. Trimer kondansatörlerin kapasite değerleri ve boyutları küçüktür. Trimer kondansatör, ince ayarlar için kullanılır. Hassas kapasite ayarı için kullanılır.

Kapasiteleri 5 pikofarad…. 75 pikofarad civarındadır. Dalga bobinleri ve osilatörlerde yoğun ölçüde kalibrasyon için kullanılan bu kondansatörler şapkalı, disk ve tüp biçimlerinde çeşitli boylarda üretilirler.

Trimerler 100-600V gerilimde çalışır ve kapasiteleri küçük değerler için ile 1000pF arasında değişir.

Kullanım Alanları

Trimer olarak adlandırılan tüm elektronik devre elemanları hassas çalışma değerlerinin belirlenmesi işleminde kullanılırlar. Bu hassas değer yakalandığında ise bu değer, bir arıza olmadığı müddetçe değiştirilmez. Trimer kondansatörler telsiz, FM verici, telekomünakasyon  devrelerinde  kapasitif değerleredeki ince ayarlar için kullanılmaktadır.

 Varikap Diyot 

Jonksiyon diyotlara ters gerilim uygulandığı zaman kondansatör gibi çalışır. Kondansatörlere benzeyen varikap diyot, ters polarmada çalışır, uçlarına düşen gerilimin ayarlanması ile kapasitesini değiştiren ayarlı kondansatör olarak kullanılırlar. Uygulanan gerilime göre kapasitif değer değişir. Gerilim büyürse kapasitif değer düşer. Gerilime bağlı olarak kapasite değişikliği sebebiyle varikap veya varaktör denir

Kullanım Alanları  

Varikap Diyot 0-100V arasındaki gerilimlerde ve 200GHz’ e kadar olan frekanslarda kullanılmaktadır. 3-100pF arasında kapasitif değeri vardır. Telekomünakasyonda frekans kontrolünde kullanılmaktadır.

Kondasatör firmaları tarafından imalatı yapılan farklı tipte kondenser çeşitleri ve markaları vardır. Her firmanın kondenser fiyatları da markasına, gücüne, kalitesine göre değişmektedir.