Kablo Nedir

Kablo

Kablo nedir?

Kablo, elektrik enerjisi iletiminde kullanılan üzeri yalıtkan bir madde ile kaplı metalik bir iletken tel, iki elektrik cihazını birbirine elektriksel olarak bağlayan, elektriksel olarak yalıtılmış, bir veya birden fazla damardan oluşan araca kablo denir.

Doğru akım ileten kablolarda tek bir tel yerine, aynı kalınlığı verecek şekilde bükülmüş çok sayıda ince tel kullanılır. Televizyonda veya radyoda VHF sinyalleri için koaksiyel kablolar kullanılır. Sanayide veya evlerde elektrik tesisatı, tek iletkenli normal kablolar ile döşenir.

Elektrik santrallerinden enerji taşıyan yüksek gerilim hatlarında izolesiz çıplak teller kullanılır. Pratikte kullanılan kablolar, iletkenlerinin milimetre kare cinsinden kesit alanı ile tanımlanırlar.

Örnek olarak bir ev tesisatı 1,5′ luk (1,5 mm² kesitli) kablo ile döşenir. Eğer bir kabloda birden fazla iletken varsa, önce iletken sayısı, sonra kesit alanı belirtilir.

Örnek: İçinde dört adet 1,5 mm² kesitli iletken (bakır tel) bulunan bir kablo, 4 x 1,5 (dört çarpı bir buçuk) olarak belirtilir.

Elektrik kablosu yapısına göre özel kablolar dışında iki kısımdan meydana gelir:

• İletken kısım
• Yalıtkan kısım

İletken kısım:

Elektrik enerjisini iletmek için kullanılan, bir veya birden fazla telden oluşan ve yalıtılmamış olan
tel veya tel demetidir (TS 621). İletkenler için kullanılan maddeler bakır ve alüminyumdur.

Yalıtkan kısım:

İletkeni elektriksel olarak yalıtan madde yalıtkan kısımdır.(TS 621). Yalıtkanlar için kullanılan maddeler lastikler, termoplastik yalıtkanlar (PVC, PET) ve kâğıtlardır.

Kabloların Sınflandırılması

Kablolar; TS (Türk standartları), VDE (Alman standartları), IEC (İnternational Electrical Comission), BS (British Standart) sembollerine göre sınıflandırılmaktadır.

Kablo üretiminde çok çeşitli malzemeler kullanılır. Kablolar, kullanılış amaçlarına, kullanılacakları işletmenin şartlarına, kullanılacakları tesisin çeşidi ve yapımlarında kullanılan yalıtkan ve iletken malzeme cinsine göre sınıflandırılır. Kablo firmaları tarafından üretilen kablolar kullanım amaçlarına, marka, kalite ve çeşidine göre kablo fiyatları değişmektedir.

Kullanılış amaçlarına göre;

• Enerji kabloları
• Sinyal ve kumanda kabloları
• Telefon kablosu

İşletme koşullarına göre;

• Ağır işletme kabloları
• Normal ve hafif işletme kabloları

Tesis çeşidine göre;

• Sabit tesis kabloları
• Hareketli tesis kabloları

Yalıtkan kılıf malzemesine göre;

• Termoplastik yalıtkanlı kablolar
• Lastik yalıtkanlı kablolar
• Kâğıt yalıtkanlı kablolar

Damar iletkeni malzemesine göre;

• Bakır kablolar
• Alüminyum kablolar

KALİTELİ KABLO NASIL OLMALIDIR?

Piyasada birçok kablo üreticisi çok farklı tiplerde kabloyu üretip pazara sunmaktadır. Kabloların teknik olarak belli elektriksel standartlar dahilinde üretilmesi gerekmektedir. Kaliteli bir kablo alırken, üreticiden kabloya ait test raporlarını isteyebilir ve elektriksel değerleri kontrol edebilirsiniz.

• Kablo Markalama

Kablonun üzerinde, 1 metrelik aralıklar ile, üretici firma, kablo tipi, kesit bilgisi ve üretim standardı okunaklı şekilde yazılı olmalıdır.  Kablonun üzerinde bu bilgiler yazılı değil ise, kablo kaliteli kablo değildir.

• İletken Yüzeyinde Çapaklanma ve Çizik

Kablonun izolesi soyulduğunda iletken üzerinde çapaklanma ve çizik olmamalıdır. hadde bakımları düzgün yapılmaz veya bu işlem dikkatli takip edilmezse incelen iletken üzerinde çapak veya çizikler meydana gelebilir. Çapaklar izoleyi delip kısa devreye sebep olabileceği gibi, kablonun ömrünü de kısaltır.

• İletken Yüzeyinde Kararma

Kablo üretimi yapıldıktan sonra doğru şekilde depolanmalıdır. Eğer nem veya suya maruz kalırsa iletkenler kararmaya başlar. Kararan iletken işlevini tam olarak yerine getiremeyeceği için uzun vadede enerji kayıpları oluşturabilir. Bu durumu önlemek için üreticinin kabloyu doğru kablo pabucu ile kapatması çok önemlidir.

• Kablonun Dış Görünüşü

Kablonun dış yüzeyinde ovalitede bir bozukluk, şişkinlik, hava kabarcığı veya görsel olarak rahatsızlık veren bir görüntü olmamalıdır. Üretim sırasında meydana gelen çeşitli sorunlardan kaynaklanacağı üzere kablonun kalitesinin düşük olması da son derece olasıdır.

• İletken Direnci

Üretici eğer iletkenin saflık oranına dikkat etmez yada kalitesiz iletken kullanırsa, kablo aşırı ısınacak ve yalıtım katmanlarının ömrü kısalacaktır. Bununla birlikte akım taşıma kapasitesi düşecek, enerji kayıpları ve enerji verimsizliği meydana gelecektir. Bu da demektir ki daha fazla elektrik faturası ödemek durumunda kalabilirsiniz.

• İzole ve Dış Kılıf Kalınlıkları

Kabloların izole ve dış kılıf kalınlıklarının standartlar içinde tanımlanan ortalama ve minimum değerlere uygun olmalıdır. İzole malzemesinde meydana gelecek kalınlık sapmaları kısa devre riskini arttırır ve yangınlara neden olabilir. Bunun yanı sıra izole çabuk aşınıp patlamalara ve ciddi yaralanmalara sebep olabilir.

KABLO ÇEŞİTLERİ

Elektrik ve elektronikte en çok kullanılan kablo çeşitleri şunlardır:

• N Kablolar
• Y kablolar
• F kablolar
• H kablolar

DİĞER KABLO ÇEŞİTLERİ

• Alpek Kablolar
• Sıcaklığa dayanıklı kablolar
• Haberleşme kabloları
• Koaksiyel kablo
• Fiber optik kablo

Alpek Kablo

Alpek kablo

Alpek tipi hava hattı kablolarında, plastik yalıtkanlı alüminyum faz iletkenleri çıplak nötr iletkeni etrafında bükülerek sarılmıştır. Askı teli tüm yükü ve gerilmeleri taşır. Alçak gerilim hatlarında kullanılır.

Sıcaklığa dayanıklı kablolar: Bu kablolar yüksek ortam sıcaklığının bulunduğu kuru yerlerde kullanılır.

SİA (E) kablo (silikon, yanmaz kablo )

SİA kablo (silikon, yanmaz kablo )

Bu kablolar bir telli, bakır iletkenli, silikon kauçuk yalıtkanlı, yüksek ısıya dayanıklıdır. Şalt cihazlarının bağlantılarında, aydınlatma elemanlarının ve cihazlarının bağlantılarında, elektrik panolarının iç bağlantılarında, 180- 250 ºC sıcaklıkta kullanılabilir.

Standart kesitleri 1,5- 2,5- 4- 6- 10 mm²dir (S-Silikon kauçuk).

Haberleşme Kabloları

Plastik izoleli ve kılıflı, yer altı-kanal- askı telli havaî, dış ve iç tesisatta kullanılan kablolardır. Bu kabloların dielektrik kayıpları çok azdır.

KPD-V kablo

Bina içi tesisatlarda santral ile abone dağıtımlarında kullanılan bu kablolar,  elektrolitik (tavlı) bakır iletken (TS ve IEC’ ye göre), PE (polietilen) izolasyon, nem içermeyen ve dielektrik özelliği olan polyester bant, dış kılıfı gri renkli PVC, iletken çapları 0,4-0,5 mm ve çeşitli damar sayılarında imal edilir.

Koaksiyel Kablo

Anten kablosu olarak kullanılır. Empedansı 75 Ω, kablonun ortasında üzeri yalıtılmış ve canlı uç olarak bilinen bir iletken vardır. Yalıtkanın üzerinde hasır şeklinde örülmüş metal siper bulunur. Genellikle anten kablosu olarak kullanılmaktadır.

Fiber Optik Kablo

Kesiti boyunca ışığı yönlendirme özelliği olan cam fiber veya plastik fiber kablolar (fiber cable) imal edilen bir kablo çeşitlerindendir. Fiber optik (fiber optic) veya fiber olarak isimlendirilir. Taşınması istenen veri ilk önce optik sinyallere (görünür, görünmez ışık) dönüştürülür, iletilmesi istenen noktada optik sinyaller tekrar elektriksel sinyallere dönüştürülerek istenen şekillerde verilerin işlenmesi sağlanır.

Uzun mesafelere veri iletimini diğer kablo çeşitlerinden daha hızlı ve yüksek değerlerde taşıdıkları için özellikle haberleşme alanında yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.  Fiber optik kablo elektromanyetik alanlardan etkilenmezler. Bu özelliklerinden dolayı optik haberleşme sistemlerinde, internet bağlantılarında, kapalı devre tv sistemlerinde, elektronik cihazların aralarındaki iletişimlerde askeri alanlarda kullanılmaktadır.