Exproof Nedir?

Exproof

Exproof?

Patlayıcı ortamlar ve patlayıcı ortamlarda kullanılan elektrik aletlerinin çıkardığı kıvılcım ve ark bu gibi ortamları tehlikeye düşürmekte ve patlamalara neden olmaktadırlar. Bu nedenle bu gibi iş yerlerinin patlayıcı ortamlarında kullanılan elektrik aygıtları farklı olmalıdır. Yani tehlikeli ortamlarda, zorunlu olarak kullanılacak cihazlar Exproof olmalıdır.

İşte bu olaya exproof ve kullanılan elektrikli aletlere de exproof elektrikli aletler denir. Ticari piyasada da bu isimlerle tanınmaktadırlar. Exproof ürünlerin üreticileri, uluslararası Ex standartlarına uygun üretim yaparlar.

Exproof; Explosion Proof kelimesinin kısaltılmış şeklidir. Exproof kelimesinin anlamı; patlamaya karşı korunmuş olmaktadır. Teknik anlamı ise; patlayıcı ve tehlikeli ortamlarda kullanılan elektrikli ürünler’dir (Exproof Electrical Equipment).

Exproof yerine kısaca patlamaya karşı korunmuş da kullanılabilir. Bu konuda İngiliz sanayi çevrelerinde Explosion Protectıon ve Alman sanayin de Explosıonsschutz kelimesi kullanılmaktadır.

Exproof Ürünler ve Uygulamalar 

Exproof ürünlerinin kullanım alanları, kullanılması zorunlu yerler ve tesisler;

Petrol ve petrol’den üretilmiş ürünlerin üretimi yapılan rafineriler ve buna bağlı depolama, dolum ve boşaltım istasyonları, rıhtımlar gibi.

Ham petrol ve gaz pompalama işletmelerinde (Kapalı alanlarda). Petrol ve sıvılaştırılmış gaz nakliyesi yapan gemilerde. Doğalgaz ve LPG gaz kullanılan ısıtma amaçlı kapalı sahalarda. Uçak tamir ve bakım hangarlarında. Büyük yemekhanelerde exproof fan kullanılır.

Kömür madenleri ve maden ocakları (yeraltı), tahıl ürünlerinin depolandığı hububat siloları. Dolum ve boşaltım sahalarında.

Un ve şeker fabrikalarında (toz ortamlarında). Çimento imalatı yapılan fabrikalarda, bilhassa kapalı alanlarda (aşırı toz birikimi olan yerlerde). Sunta, kereste ve mobilya fabrikaları gibi tozlu ve talaşlı imalatı olan ortamlarda.

Bina ve yerleşim birimlerinin ısıtılması amacıyla doğalgaz kazan dairelerinde, aydınlatma, kumanda panoları, alarm ve ikaz ürünleri.

Kimyasal ürünler ve özellikle gübre imalatı yapılan fabrikalarda. Her türlü alkollü içecek imalatı yapılan tesislerde (imalat ve depolama yapan).

Boya imalatı yapan tesisler. Boya hammadelerinin kullanıldığı ve depolandığı sahalar. Otomotiv endüstrisinde, boya yapılan bölümlerde. Mühimmat ve barut imalatı yapılan tesislerde  (imalat yerleri ve depolama).

LPG ve LNG (Doğalgaz) depolama ve dolum, boşaltım yerleri. Doğalgaz depolanan ve işlem yapılan bütün açık ve kapalı alanlarda. Her türlü petrol ve petrol ürünlerinin dolum yapıldığı (kara dolum) tesislerinde, aydınlatma, kumanda panoları ve özellikle araç topraklama cihazları.

Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile imalat yapılan sanayi kolları ve tesislerde, normal çalışma prensibi veya arıza, bakım imalat sırasında ortaya (gaz , toz, veya yanıcı madde buharı gibi sebeplerle) patlayıcı ortam meydana gelmektedir.

Bu ortamlarda kullanılan normal (Ex olmayan) elektrikli malzemelerinin (elektrik motorları dahil) çalışmaları sırasında elektrik aletlerinin ortaya çıkaracağı kıvılcım ve ark bu gibi ortamları tehlikeye düşürmekte, parlamaya ve patlamaya neden olmaktadır. Bunun sonucu maalesef can ve mal kayıpları meydana gelmektedir.

Bu nedenle bu gibi iş yerlerinin patlayıcı ortamlarında, tehlikeli sahalarda ve imalat yerlerinde kullanılacak elektrik aletleri farklı olmalıdır. Yani tehlikeli ortamlarda, zorunlu olarak kullanılacak cihazlar Exproof olmalıdır.

Hiç bir şekilde kıvılcım ve ark çıkarmayan ve ürün içine gaz, herhangi bir sıvı sızdırmayan patlayıcı ortamlarda kullanılan elektrik panosu,  bir Exproof Pano’ dur. Patlayıcı gaz, buhar, toz bulunan ortamlarda Exproof ürünler kullanıldıklarında bu ortamların infilak etmesine sebep olmazlar.

Exproof Ürünler ve Uluslararası Standartlar

Exproof  ürünler, belli exproof üretici firmalar tarafından uluslararası ”Ex ” Standartlarına uygun olarak üretilir. İmalat yerlerinin ve üretimi yapılan ürünler kendi gruplarına göre bağımsız test kuruluşları tarafından Ex ve standart uygunluğu test edilerek sertifika verilmektedir.

Firmanın üretimleri, sertifikaları veren kuruluşlar tarafından uygunluğu sürekli olarak denetlenir. Aksi bir durum görüldüğü zaman sertifikayı iptal edebilirler.

Exproof konusunda Avrupa ve Amerikan uygulamaları çok farklıdır. Son yıllarda Amerikalılar Avrupa uygulamalarına yanaşıyor ve IEC normlarını kabul etmeye başlamışlardır. Fakat sanayide yine eski tesisler kurulu durumdadır. Bundan dolayı ve bir çok tesis sahibi, eski, yeni, Amerikan veya Avrupa uygulamaları ile karşı karşıyadırlar. Bu sebeplerle her ne kadar günümüzde EXPROOF uygulamaları Avrupa normundan fazla (ATEX ve EN) IEC (Uluslar Arası Elektroteknik Komisyonu) standartları etrafında birleşse de eski uygulamalar da bilinmelidir.

Exproof konusunda Dünyada kabul edilen normlar ve standartlar mevcuttur. Üretimler bu standartlara göre yapılmaktadır. Bu standartlar ”EN” 94/9 Standartları, ATEX, IEC ve IECEx standartlarıdır. Bu norm ve standartlara göre imal edilen ürünler, tespit edilen tehlikeli sahalarda tam bir koruma sağlayarak kullanılmalıdır. Gaz ortamında çalışan Exproof ürünler, içine gaz sızdırmaz ve ürün içinden dışarıya, üründe kullanılan diğer malzemeler de dahil olmak üzere hiç bir şekilde kıvılcım ve ark çıkmaz. Ürünün iç kısmında kullanılan diğer elektrikli malzemeler de zaten ”Ex” özelliklerinde imal edilir.

Eğer işletme tesisinde herhangi bir nedenden patlama olursa ve yangın çıkarsa, bu durumda Exproof ürünler patlamadan etkilenmez, hasar görmez ve alev almaz, sistemini korur. Bundan dolayı Exproof ürünlerin, tehlikeli imalat yapılan yerlerde ve sahalarda kullanılması, uluslararası standartlar gereği kesinlikle zorunludur.

Exproof ürünler, kullanılacak yerlerin tehlike derecelerine göre sınıflandırılması yapılarak seçilir. Gaz gruplarına göre de sınıflandırma yapılır. Çalışma ortamının hava sıcaklığı, yüzey sıcaklığı sızdırmazlık koruma (basınçlı su, toz vs.) gruplarına göre de sınıflandırılarak değerlendirmesi yapılır.

Exproof ürünler, yukarıda bahsedilen imalat grupları ile çalışan işletme tesislerin kullanacağı zorunlu malzemelerdir. Kullanılan ex proof malzemeler arasında; exproof motor, exproof fan, exproof pano, exproof armatür, exproof lamba, exproof buat, exproof priz, exproof trafo, exproof projektör, exproof cep telefonu, exproof vinç, exproof klima, exproof ısıtıcı, ex proof tesisat, ex proof kablo vb gibi ürünler yer almaktadır. Çünkü çalışan insanların hayatı önemlidir. Çalışan personelin bu konuda güvenliğini ve emniyetini sağlamak her işletmenin başlıca görevi olmalıdır.

Exproof ürün fiyatları, Exproof üretici firmalar tarafından belirlenmekle birlikte farklılık göstermektedir.