enerji verimliliği nedir

Enerji verimliliği

Enerji verimliliği nedir?

Enerji verimliliği, harcanan enerji miktarının, üretimdeki miktar ve kaliteyi düşürmeden, enerji atıklarının değerlendirilmesi ve var olan enerji kayıplarının önlenmesi ile ekonomik kalkınmayı ve sosyal refahı engellemeden en aza indirilmesidir.

Daha geniş bir ifade ile enerji verimliliği ve enerji tasarrufu; gaz, buhar, ısı, hava ve elektrikteki enerji kayıplarını önlemek, çeşitli atıkların geri kazanımı ve değerlendirilmesi veya ileri teknoloji ile üretimi düşürmeden enerji talebin azaltması, daha verimli enerji kaynakları, gelişmiş endüstriyel süreçler, enerji geri kazanımları gibi etkinliği artırıcı önlemlerin bütünüdür.

Enerji verimliliği, binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan, birim hizmet veya ürün miktarı başına enerji tüketiminin azaltılmasıdır.

Enerji verimliliğinde en önemli etken enerji tasarrufudur. Enerji tasarrufu bir zorunluluk durumuna gelmiştir. Günlük yaşantımızda elektrikli ev eşyalarımızı kullanırken, ısıtma, aydınlatma ve ulaşım ihtiyaçlarımızı karşılarken enerjiyi verimli kullanarak, ihtiyaçlarımızı kısıtlamadan aile bütçesine, çevremizin korunmasına ve ülke ekonomisine katkı sağlamak mümkündür.

Sürdürülebilir enerji kaynakları, enerji kaynaklarını riske atmadan gerekli olan ihtiyacı karşılamak için üretilen enerji çeşididir. Günümüzde gelişmekte olan sürdürülebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesinde enerji verimliliğinin büyük bir katkısı vardır.

Enerji verimliliği dünyanın korunmasında önemli bir adımdır. Gelecek yıllar için enerji tasarrufu ve enerji verimliliği, enerji arz ve güvenliğinin sağlanması, çevrenin korunması ve iklim değişikliğine karşı mücadele etmek en önemli faktördür. Yenilenebilir enerji kaynaklarını daha fazla kullanmak ve enerji verimliliğine daha fazla odaklanmak gerekir. Enerji kaynaklarından olan petrol ve kömür gibi fosil yakıtlar her geçen gün hızlı bir şekilde tükenmekte, artan talep sebebi ile fiyatlar yükselmekte, ekolojik denge bozulmaktadır. Enerji üretim ve tüketim sırasında ortaya çıkan sera gazı emisyonları küresel ısınma ve iklim değişikliğinin en önemli sebeplerinden birisidir. Yenilenebilir enerjilerin kullanılması daha az fosil yakıt kullanımı, daha küçük karbon ayak izine neden olacak daha az sera gazı emisyonu ve hava kirliliği demektir.

Enerji verimliliği politikaları, bir taraftan ekonomik büyüme ve sosyal kalkınma hedeflerinin sürdürülebilirliği ile doğrudan ilişkili olmasının yanında diğer taraftan toplam sera gazı salımlarının azaltılmasında oynadığı kilit rol sebebiyle, öncelikle ele alınması gerekmektedir. İyi bir enerji yönetimi ile, sera gazı salınımları gibi çevresel etkilerin yanı sıra işletimsel ve üretimle ilgili maliyetlerin de azaltılmasına yardımcı olabilir.

Enerji verimliliğinin artırılması aynı zamanda ekonomi üzerinde ağır bir yük olan enerji kaynaklarındaki dışa bağımlılığının azaltılmasına katkı sağlayacaktır. Enerji talebindeki artış güvenilir ve uygun fiyatlı petrol ve doğal gazın uzun vadeli erişiminde sorunlara yol açacaktır. Enerji verimliliğini artırılarak enerji tüketiminin azaltılması bu tür riskin azaltılmasına yardımcı  olacaktır.

Enerji Verimliliğini Arttırmaya Yönelik Çalışmalar

Birçok cihaz, ekipman, bina ve enerji hizmeti için mümkün olan en az enerji tüketimi, verimli olmayan ürünlerin piyasadan çekilmesi amacı ile performans değerlendirilmesi yapılmalıdır.  Tüketici verimli ürünler hakkında bilgilendirilmelidir. Ayrıca elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımındaki kayıplarla ilgili olarak, yeni ve var olan elektrik üretim kapasitesindeki verimliliği arttırmak, iletim ve dağıtımdaki kayıpları en aza indirgemek için çalışmalar yapılmalıdır.

Sanayi Kuruluşlarında Enerji Verimliliği

Sanayi tesislerinde en önemli maliyetlerinden biri de enerji maliyetidir. Sanayi tesislerinde enerji verimliliği çalışmaları yapılarak enerji tasarrufu sağlanabilir. Enerji verimliliğinin artırılması bir işletmede maliyetlerin azaltılmasına yol açar, daha verimli ve daha rekabetçi bir süreç elde edilir.

Sanayide enerji verimliliği uluslararası rekabet gücü açısından çok önemlidir. Sanayide enerji verimliliğini artırmak için, enerji muhasebesi, kontrol sistemleri, yalıtım, yeni teknolojiler ve endüstriyel süreçler, hammadde özellikleri, ürün çeşitleri ve özellikleri, iklim şartları ve çevresel etkiler, kapasite kullanımı gibi alanlarda çalışmalar yapılmaktadır.

Isı enerjisinin iletildiği yüksek sıcaklıklara sahip materyallerin yüzeyinden ışınım ve taşınım yolu ile kayıplar oluşmaktadır. Bu metaryallere izolasyon yapılarak kaybolan ısının %80’i engellenebilmektedir. Aydınlatmada kullanılan armatürlerinin daha az enerji tüketen tasarrufflu ampuller ile değişimi, hareket sensörlerinin uygulamasıyla aydınlatmanın kontrolü ve gün ışığı aydınlatma sistemlerinden yararlanılması sonucu tüketimde elektrik tasarrufu sağlanabilir.

Değişken yükte çalışan elektrik motorlarına invertör takılarak enerji tasarrufu sağlanabilir. Atılan yüksek sıcaklıktaki akışkanların ısısı tekrar kullanılabilir. Sanayi tesislerinde yardımcı işletmelerde kullanılan cihazların ihtiyaç kapasitesinden daha büyük seçilmesi düşük verimlerde çalışmasına sebep olmaktadır. İhtiyaca uygun arıtma sistemleri sayesinde enerji ile birlikte su tüketiminde de tasarruf sağlanabilir. Güneş enerjisinin ısı ve elektrik enerjisi üretiminde kullanılması değerlendirilmelidir. Enerji maliyeti uygunluğundan dolayı doğalgaz ile elektrik üretimi, soğutma ısı enerjisi üretimi, basınçlı hava üretimi projeleri gerçekleştirilebilir.

Binalarda Enerji Verimliliği

Evlerdeki enerji tüketiminin en büyük kısmı evin ısıtılması için harcanmaktadır. Bir evin toplam faturasının %40’ı -45’i ısıtma-soğutma için ödenmektedir. Evlerin (veya ofislerin) ısıtılmasına harcanan enerjiden tasarruf etmek için iç ortam ısısının ortamda korunması gereklidir. İç ortam ısısının içeride korunması için, binanın izalosyonun çok iyi yalıtılmış olmalıdır. Binalarda oluşan ısı kayıpları çatılardan %7, dış duvarlardan %40, döşemelerden %6 ve kapılardan %17 oranlarında ısı kayıpları olmaktadır. Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması için binanın iyi yalıtılması sonucu %50’ye varan oranlarda enerji tasarrufu yapmak mümkün olmaktadır.

Aydınlatma Sistemlerinde ve Elektrikli Cihazlarda Enerji Verimliliği

Ülkemizde harcanan toplam elektrik enerjisi içinde aydınlatma için %20 civarındadır. Aydınlatmada enerji tasarrufu ile enerji verimliliğinin sağlanması, hem görselliği, hemde bütçeyi rahatlatacaktır. Bunun için düşük verimli ışık kaynakları yerine yüksek verimli ışık kaynakları kullanılarak sağlanabilir. Basit bir ampulü az enerji kullanan bir tasarruflu floresan ampul ile değiştirerek enerji tüketimi  % 80 civarında azaltabilmektedir.

Ev Aletlerinde Enerji Verimliliği

Evler de kullanılan elektrikli ev aletleri istenilen hizmet ve konfor seviyesini düşürmeden daha az enerji ile kullanılabilir. Verimli ev aletlerini kullanarak elektrik faturalarında azalma sağlanabilir. Verimli cihazların fiyatları benzer modellerinden pahalı olabilir. Buzdolabı, çamaşır makinası, ütü, ocak ve fırın, saç kurutma makinası gibi verimli cihazları satın alırken ödenen fiyat farkı daha sonra elektrik faturalarındaki düşüş ile kullanıcıya geri dönmektedir.

Ulaşımda Enerji Verimliliği

Türkiye’de tüketilen enerjinin yaklaşık % 20’si ulaştırma sektöründe kullanılmaktadır. 2005 yılı verilerine göre, bu oran % 19,7 olarak gerçekleşmiştir. Sanayi ve konut sektöründen sonra üçüncü sırada ulaştırma yer almaktadır. Ayrıca bu sektördeki enerji kullanımının yaklaşık % 99’unu petrol ürünleri meydana getirmektedir. Bundan dolayı ulaştırma sektörü bu yönüyle büyük oranda dışa bağımlı durumdadır.

Ulaştırma sektöründeki enerji sorunu, şehir planlamacılığı, toplu taşımacılığın payının artırılması gibi uzun vadeli çözümlerle giderilebilir. Gelişmiş ülkelerdeki toplu taşıma düzeyine ulaşılabilmesi için konunun bir bütün halinde ele alınması gerekmektedir.

Enerji Verimliliği Kanunu

Enerji verimliliği kanunu; enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketim aşamalarında, endüstriyel işletmelerde, binalarda, elektrik enerjisi üretim tesislerinde, iletim ve dağıtım şebekeleri ile ulaşımda enerji verimliliğinin artırılmasına ve desteklenmesine, toplum genelinde enerji bilincinin geliştirilmesine, yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılmasına yönelik uygulanacak usûl ve esasları kapsar.

Enerji Verimliliği Kanun’ un amacı; enerjinin etkin kullanılması, israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasıdır.

Enerji Verimliliği Kanunu ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından belirlenen hedef, Türkiye’nin enerji yoğunluğunu %15 azaltmaktır. Bu hedef, aynı enerji ile daha fazla üretimin önünü açacak, enerji yatırım ihtiyaçlarımızı ve ithalat bağımlılığımızı azaltacak, ayrıca temiz çevrenin korunmasına önemli katkılarda bulunacaktır.

Enerji verimliliği konusunda hedeflerimize varmak için birey, toplum, sanayi temsilcileri veya yetkili kamu kuruluşları olarak hepimizin bu çabaya katılması gerekmektedir. Enerjinin kapsamını değiştirme yolunda yapılacak olan en küçük katkı bile çok önemlidir.