endüstriyel otomasyon

Otomasyon

Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri Alanı Nedir?

Dünyada özellikle 1980’li yıllardan sonra, endüstriyel ürünlerin tasarım ve üretiminde köklü değişiklikler olmuştur. Gelişen ve değişen dünya pazarlarında teknolojinin ilerlemesi ile, endüstriyel ürünlerin nitelik ve fonksiyonların da önemli değişiklikler meydana gemiştir. Hızla gelişen teknoloji ve devamlı değişen pazar şartları, daha ekonomik ve daha kaliteli ürünler talep ederken; müşteri beklentileri ise daha esnek ve çok fonksiyonlu ürünler yönünde gelişmiştir.

Müşterilerin hızla değişen istekleri ve yoğun pazar rekabeti sonucu, ürün ömürleri çok kısalmıştır. Bu zor şartlar karşısında alışılmış tasarım ve imalat teknolojileri yetersiz kalmış, bu ihtiyaca cevap vermek için yeni kavram ve yöntemler doğmuştur. Bu yöntemlerden biri endüstriyel otomasyon kavramıdır.

Endüstriyel Otomasyon Nedir?

Endüstriyel otomasyon kavramı, özellikle tasarım felsefesini ve mühendislik eğitimini etkilemiş, endüstriyel teknoloji üretimi ve mühendislik eğitiminde önemli değişikliklere sebep olmuştur. Robot teknolojisinin her alanda yaygın şekilde kullanıldığı günümüzde, endüstriyel otomasyon, teknolojinin bir gereği hatta zorunluluğu olmuştur.

Endüstriyel kontrol sistemleri ile sistem dinamiği ve akıllı kontrol, ürün tasarımı, üretim sürelerinin gözlemlenmesi, modellenmesi ve kontrolü, mikro sistem tasarımı ve uygulamaları, hareketli robot sistemleri, algılayıcılar ve robot otomasyon, kuvvet elektroniği, endüstriyel tasarım, endüstriyel kontrol tasarımı, görüntü işleme, yapay sinir ağları, yapay zekâ ve sanal gerçeklik gibi alanlar, tekstil sektörleri, savunma sanayi ve otomotiv sanayi de endüstriyel otomasyonun ilgi alanlarının başında gelmektedir.

Ülkemizde, Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri alanında öğretim programlarının hazırlanarak eğitimine başlanması sektörde ihtiyacı hissedilen nitelikli insan gücü sıkıntısını giderecek önemli bir girişimdir. Bu amaç için ülkemizde de Japon ve Türk hükümetleri arasında Ekim 2000’de imzalanan iş birliği anlaşması gereğince “Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri Bölümü Kurulumu Projesi”ne başlanmış ve proje Nisan 2006 yılında sonuçlanmıştır. “Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri” alanında öğretim programları hazırlanarak bu konuda eğitim vermeye başlamıştır.

Eğitimin amacı endüstriyel otomasyon teknolojileri ile iş yaşamının iş gücüne dönük ihtiyaçlarının bütün yönleriyle dikkate alınması ve sektördeki kuruluşlarla görüş alışverişi ve iş birliği içinde yapılmış, anketlerle “Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri” meslek alanında program geliştirme sürecine yön verecek veriler elde edilmiştir. Sektör taraması ve meslekî yeterliklerin belirlenmesi anketlerle gerçekleşmiştir. Türkiye genelinde yapılan anketler sonucunda Endüstriyel Otomasyon Sektörü’nün ihtiyaçları ve programdan beklentileri tespit edilmiştir. Bu ihtiyaçlar, program çalışmalarının temelini oluşturmuştur. Bu alanda yer alan meslekler ise;

Mekatronik Teknisyenliği,
Endüstriyel Kontrol Teknisyenliği.

Mekatronik Teknisyeni Tanımı:

Mekanik, elektrik ve elektronik, bilişim teknolojilerinden meydana gelen sistemlerin; kurulum, bakım, onarımını yapan ve çalışır durumda kalmasını sağlayan kişidir.

Endüstriyel Kontrol Teknisyeni Tanımı:

Endüstrideki otomasyon sistemlerinin yanı sıra internet ile kontrol edilen işyeri ve akıllı ev sistemlerinin; kurulum, bakım, onarımını yapan ve çalışır durumda kalmasını sağlayan kişidir.

Meslek Elemanlarında Aranan Özellikler:

Endüstriyel otomasyon alanında çalışan kişiler makine parçaları arasındaki ilişkiyi gören, el ve parmaklarını ustalıkla kullanan, bilgisayar programlama yapabilen, sistematik ve planlı çalışabilen, yeniliklere açık, rutin işlerden sıkılmayan, dikkatli ve tedbirli, grup çalışmalarına yatkın bireyler olmalıdır.

Çalışma Ortamı ve Şartları:

Endüstriyel Otomasyon Alanındaki kişiler çalışmalarını fabrika, atelye, veya iş yerlerinde genellikle kapalı alanlarda yürütürler. Yapılan iş rutin olmadığı için sürekli problem çözme ve tasarım yaparlar. Bu da mesleğin hareketli ve zevkli yönüdür.

Kontrol ve otomasyon teknolojisi ile programlanabilir kumanda sistemlerinin kurulumu ve bakımı, robot sistemleri kontrolü, endüstriyel bilgisayar kontrollü makinelerin işletilmesi, bilgisayar ağları, endüstriyel pc ile çalışmalar dikkat ve sistematik çalışmayı gerektirir.

İş bulma:

Endüstriyel otomasyon teknolojileri alanından eğitim alan meslek elemanları, kamu ve özel işletmelerde, makine, otomotiv, tekstil, gemi otomasyonu, savunma sanayi, plastik, tıp elektroniği, uçak, enerji, iletişim, petrokimya, sektörlerin de endüstriyel otomasyon iş alanları arasında olup bu sektörlerde iş bulma imkânları daha fazladır.

Eğitim ve Kariyer:

Meslek eğitimi; meslek liselerinin (ML; AML; TL ve ATL) Endüstriyel Otomasyon Alanında diploma programları ile Mesleki Eğitim Merkezleri, Halk Eğitim Merkezleri ve çeşitli yaygın eğitim kurumlarında sertifika programlarıyla verilmektedir.

Liseden sonra, yüksek öğrenime geçiş sınavını başaranlar lisan programlarına devam edebilirler ya da meslek yüksek okullarının ilgili bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Meslek yüksek okulunu bitirenler, dikey geçiş sınavı ile lisans programlarına geçebilirler.

Bu alan mezunları; aşağıda belirtilen ön lisans programlarına sınavsız geçiş yapabilirler.

Elektronik – haberleşme
Gemi makineleri
Endüstriyel elektronik
Gemi makineleri işletme
Elektrik – elektronik teknikerliği
Makine
Endüstriyel otomasyon
Otomotiv
Mekatronik
Raylı sistemler Teknolojisi
Mekatronik (Uzaktan eğitim)
Tarım alet ve makineleri

Otomasyon sistemleri üç prensipe dayanır;

Ekonomik çalışmalar bir süreç bütünüdür. Tüm ekonomik çalışma bir bütün olarak uyum içinde olmalıdır.
Otomasyon sürecinin altında bir göründü, düzen ve biçim vardır.
Otomasyonun kendini düzenleyici ve düzeltici denetimi vardır.

Bu prensiplerin gerçekleşmesi elektronik kontroller ve bilgisayarlar, otomatik makinalar, mekanik beyinler yardımıyla olur.

Bunun yanı sıra aynı anda makinaya bilgi hazırlayan ve bilgiyi makinaya veren programcılar, makina yapımcıları, makina yerleştiricileri, onarımcılar, vs. gibi beceri gerektiren işlerde çalışan birçok insan vardır. Ayrıca makinanın tasarımcıları, çizimcileri, sistem mühendisleri, matematikçiler veya mantıkçılar gibi çok sayıda eğitilmiş insana ihtiyaç vardır. Bunun sonucunda ileri düzeyde düşünen, çözümleyen ve karar veren birçok sayıda sanayi yöneticisi teknolojide yerini alacaktır.

Endüstriyel otomasyonda elektronik, mekanik ve hidrolik birleşmektedir. Kullanılan otomasyon elemanları olarak; basınç, kuvvet, röleler, sinyal çevirgeçleri, hız iletme sistemleri (transdüser), amplifikatörler, elektriksel hidrolik ve pnömatik harekete geçiriciler kullanılmaktadır. Otomatik kontrolde ise, mekanik durdurma kontrolleri, nümerik kontroller, şablon kontroller ve kam kontrolleri kullanılmaktadır.

Ölçüm işlemleri ve tezgahların ayarı yapılırken otomasyondan yararlanılmaktadır. Örneğin matkap, otomatik torna, taşlama ve freze otomasyonun bir bölümünü meydana getirirken, montaj işlemlerinde de otomasyon kullanılmaktadır.

Otomasyon endüstriyel robotlu sistemlerin; projelendirme, dizayn, imalat, montaj, servis ve yedek parça temini konusunda uzmanlaşan birçok endüstriyel otomasyon firmaları vardır.

Bazı otomasyon firmaları şunlardır: Siskon Endüstriyel Otomasyon Sistemleri Ltd.Şti, Hba Otomasyon, Yorum Otomasyon AŞ., Ark Endüstriyel Sistemler Limited, ESO Endüstriyel Elektronik. Otomasyon Ltd.Şti, Siemens Endüstriyel Otomasyon Sistemleri, ABB Endüstriyel Otomasyon Sistemleri vb gibi. Bu imalatı yapan firmaların otomasyon fiyat listesi farklıdır.

Endüstriyel otomasyon ürünleri arasında solenoid vanalar, sensörler, basınç ve sıcaklık kontrolü için transmitterler, basınç kontrol cihazları, PLC , HMI, servo sürücü sistemleri, AC hız kontrol cihazları ve termostatlar vb gibi vardır. Otomasyon ürünleri kontrol ve güvenlik fonksiyonları ile endüstriyel bir projenin genellikle küçük fakat en önemli parçalarıdır.