busbar nedir

Busbar

Busbar nedir?

Busbar elektrik enerjisinin dağıtım ve taşınması için tasarlanmış prefabrik ve modüler bir sistemdir. Busbar sistemi, elektrik taşıyıcı kalay ile kaplanmış alüminyum veya bakır bara iletkenlerinin izole edilerek metal bir gövde içerisine yerleştirilmesi ile meydana gelir.

Bus bar sistemlerinden önce kullanılan klasik sistemlerde yüksek akımların taşınması (kolon hatlarında, trafo-pano bağlantılarında, fabrikaların iç enerji dağıtımında) çok kalın kesitli, birçok kablonun paralel bağlanması ile sağlanırdı.

Kablolu sistemlerde kabloların taşınması, kablo raflarına veya şaft boşluklarına yerleştirilmesi, pano, şalter veya buatların bağlanması, yeni ihtiyaçlara göre şekillendirilmesi çok büyük zorluklar doğurduğu için alternatif olarak modüler sistemler geliştirilmiştir. Yüksek maliyetli, esnek olmayan ve istenilen yerden akım alınamayan kablolu sistemler yerini modüler busbar enerji dağıtım sistemlerine bırakmıştır. Bu esneklik sayesinde klasik sistemlerde sorun olan tüm işlemler, bus bar enerji dağıtım sistemleri ile kolayca çözüme kavuşmaktadır.

Busbar Sistemin Avantajları

Busbar sistemleri, kablolu sistemlere göre önemli avantajlara sahiptir. Yüksek performans, hızlı montaj, düşük maliyet, yangına dayanıklılık gibi birçok artıları ile ön plana çıkan bu sistemlerin genel özelliklerini ve sağladığı tüm avantajlar.

Busbar sistemi, üstün teknik yapıya sahip olduğu için alternatif kablolu dağıtım sistemlerine göre üstün yapıda teknolojik bir sistemdir. Dizayn edilmesi kolaydır. Güç dağılımı ve temiz network yapısı ile kolay mühendislik ve kurma imkanı sağlar.
Yüksek mekanik ve elektriksel dayanım gücü vardır. Bus bar sistemi gövdeleri metal olduğundan dışarıdan gelecek darbelere karşı dayanıklıdır.
Makine yerinin tespiti ile projelendirme yapılabilir.
Makinelere enerji iletimi anında sağlanır.
İşyerlerindeki dağınık ve düzensiz kablo karışıklığından kurtarır.
Busbar sisteminde elektrik akımı, elektrik kablolarına ihtiyaç duyulmadan baralar vasıtasıyla iletilmektedir.
Sistemde hareketli kablo bulunmadığı için kabloya bağlı arıza ve kaza olasılığını ortadan kaldırır.
Busbar sistemleri, özel bakım gerektirmeyen bir yapıya sahiptir.
Modüller olduğu için kolayca sökülüp takılabilir. Gerektiğinde tümüyle taşınabilir.
Kompakt busbar sisteminde iletkenler, ilk katman epoksi coating ve sonra polyester film (mayler) ile izole edilirler.
Hava izolasyonlu sistemlerde ise izolatörler iletkenleri birbirinden ayırır.
Sac gövde içinde izole baralar yardımı ile dağıtılan enerjiyi, özel çıkış üniteleri ile istenilen noktalardan güvenli olarak ve enerjiyi kesmeden almak mümkündür. Kablolu sistemlerin yeniden düzenlenmesi veya taşınması imkansızdır. Yüksek maliyetli revizyonlar gerektirir.
Busbar sistemleri kullanıldığı alanlara, işletmelere fonksiyonel kullanımın yanı sıra modern bir görünüm kazandırır.
Modüler sistem, modüler yapıda, fonksiyonel ve esnek bir sistem olduğu için binalarda ve fabrikalardaki değişikliklere kolay şekilde çözüm sağlar. Kablolu sistemler modüler değildir. Bundan dolayı kablolu sistemler ilk tesis edildiği şekilde kalır.
Montajı basittir. Kablolu sisteme göre montajda % 50 – % 60 tasarruf sağlar.
Busbar sistemlerinin işletim maliyetleri çok düşüktür.
Düşük montaj maliyeti ile busbar sistemi montajı kolay ve hızlı yapıldığı için tesis kurulumunda işçilik ve montaj maliyetleri de düşük olmaktadır.
Sistemde enerji varken kutu takılı değilse akım alma deliklerinde elektrik yoktur.
Emniyet kolu sayesinde üzerinde enerji varken akım alma kutusunun kapağı açılmaz.
Galvanizli sac, gövde topraklaması görevi yapar.
Ek noktalarından ya da çıkış prizlerinden akım alma olanağı verir.
Busbar sistemi dışarıdan bir yangına karşı karşıya kaldığı zaman sistem yanmaz ve alevi yürütmez.
Busbar sistemleri içerisindeki bileşenler halojen free (olası bir yangın sırasında zehirli gaz çıkartmayan) özelliktedir. Bu yapısından dolayı olası bir yangın sırasında busbar sistemi üzerindeki ekipmanlar hiçbir şekilde yanmazlar.
Sistem halojen free (olası bir yangın sırasında zehirli gaz çıkartmayan) özelliktedir. Bu yapısından dolayı olası bir yangın sırasında busbar sistemi üzerindeki ekipmanlar hiçbir şekilde yanmaz ve zehirli gaz çıkarmazlar.
Projedeki gruplar ve bölümler göz önüne alınarak, diversite faktörleri ve eş zamanlılık faktörleri kullanılarak busbar sistemleri ile optimum sistem çözümü sağlanır.
İsteğe bağlı olarak IP 54 koruma sınıfına sahiptir.

Busbar Sistemlerini Meydana Getiren Parçalar

Busbar sistemi koruması galvaniz sacdan profil makinesinde şekillendirilerek birbirine kenetlenmiş ve mekanik dayanıklılığı artırılmıştır. Kenet yerleri de soğuk perçinle sıkıştırılmıştır. Bu yüzden mekanik darbeye karşı güçlendirilmiştir. İletkenler bazı çeşitlerinde PVC izolelidir. Busbar sistemlerini meydana getiren parçalar; dış gövde, iletkenler, modüler yapı elemanları ve çıkış kutuları olarak sıralanır.

Busbarın parçaları

Dış Gövde

Dış gövdenin imalatı galvanizli sactan yapılır. Dış gövde topraklama iletkeni olarak kullanılır.

İletkenler

Busbar sistemlerinde alüminyum (Al) veya bakır (Cu) iletkenler kullanılır. Bakıra göre aynı akım taşıma kapasitesi için daha kalın kesitli alüminyum iletkenler kullanılır. Alüminyum iletkenli busbar sistemleri hafif olduğu için, montajı kolay ve ekonomiktir.

Bakır iletkenli sistemlerde bakır iletkenler kalay ile kaplanır. Ağır sanayi tesislerinde ve otomotiv tesislerindeki punto kaynak makineleri beslemelerinde bakır iletkenli busbar sistemleri daha çok tercih edilir. Bakır iletkenli busbar sistemlerinin ebatları, alüminyum iletkenli sistemlerin ebatlarına göre daha küçüktür. İmlatı 25 A – 100 A arası sistemler bakır iletkenli olarak yapılır.

Modüler Yapı Elemanları

Busbar sistemleri 160 A’ya kadar düz dağıtım hatları için hazırlanır. Özel ihtiyaçlar için dönüş modülleri imal edilir. 160 A ve üstü busbar sistemleri binanın fiziksel yapısına göre yatay ve dikey dönüş modülleri, genleşme (dilatasyon) modülleri, redüksiyon ve T bağlantı modülleri, ofset modülleri, pano ve trafo bağlantı modülleri ile fleksible bağlantı elemanları da yapılır.

Çıkış Kutuları

Plug-in busbar sisteminden, sistem enerjili iken busbarın gövdesindeki priz noktalarından enerji kesilmeden çıkış alınması mümkündür. Plug-in busbar sistemi 10 A’dan 400 A’ya kadar sağlıklı bir şekilde kullanılır. Daha büyük yükler için cıvatalı bolt-on çıkış kutuları kullanılmalıdır. Bu kutular ek noktalarına yerleştirilir. Sistemin ihtiyacına göre çıkış kutuları sigortalı yük kesicili, kompakt şalterli veya W otomatlı olarak kullanılabilir.

Standart Boyutları

İletken sayısı L1, L2, L3, N+Pe 4 iletkenlidir. Nötr iletken kesiti faz iletkenlerine eşittir. Gövde topraklama olarak kullanılır. Bazı çeşitlerinde, kanal içine aralıklı bir şekilde yerleştirilen yalıtkan, darbeye dayanıklı, alev almaz malzeme ile desteklenen tarak içine yerleştirilen bakır iletkenler ile tamamlanmıştır. İletken sayısı L1, L2, L3, N+Pe 4 ya da 5 iletkenli imalatı yapılır.

♦ Standart üretim 4 iletken + gövde topraklıdır.

Busbar Sistemlerin Akım Taşıma Kapasiteleri

Kullanılacak busbar sisteminin akım değeri; eş zamanlılık faktörü, yüklerin güçleri ve gerilim düşümüne bağlı olarak seçilir. Busbar çeşidinin seçimi yapılırken kuvvet tesisatının yükleri ve bu yüklerin çekeceği akımlar göz önüne alınmalıdır.

Busbar Çeşitleri

Busbar sistemleri kullanım alanlarına ve imalat tekniklerine göre birkaç farklı grupta toplanır.

Feeder (iletim) Busbar Sistemi

Feeder busbar sistemi; elektrik enerjisinin trafodan ana pano beslemesi yada jeneratör panosu gibi bir noktadan başka bir noktaya en düşük gerilim düşümü ile verimli taşınmasını sağlayan modüler enerji iletim sistemidir.

Endüstriyel sanayide yatay enerji taşıma hattı olarak kullanılır. Sistem üzerinden çıkış alınmaz. Uygulama alanlarından bazıları: Trafo–ana dağıtım panosu arasındaki ana besleme hatları, elektrik panoları arasındaki kuplaj hatları, jeneratör panosu ile ana dağıtım panosu arasındaki besleme hatları ve bir tesisteki yüksek güçlü bir bölge panosunun ana merkezden beslenmesi. Feeder busbar sistemleri 800 – 6000 A arası akım değerlerinde imal edilir.

Feeder busbar sistemi

Bolt-on /plug-in (enerji dağıtım) Busbar Sistemleri

Bolt-on ve plug-in busbar sistemleri; busbar gövdesi üzerine takılan akım alma çıkış kutuları ile enerji alınmasını sağlayan dağıtım busbar sistemleridir.

Bolt-on Busbar Sistemi

Busbar sisteminin modüler ek noktaları üzerinden akım alma çıkış kutuları ile enerji alınmasını sağlayan sistemdir. Busbar sisteminin enerjisi kesilerek ek cıvatası açılır. Busbar ek noktası çıkış kutusu takılmasına için yuvalar vardır.

Ek noktasına 160 A – 1000 A arasında akım alma kapasitesine sahip çıkış kutuları takılarak enerji alınır. Bolt-on busbar sistemleri 800 – 6000 A arası akım değerlerinde imal edilir.

Plug-in Busbar Sistemi

Busbar sisteminin gövdesi üzerindeki akım alma (plug-in çıkış) pencereleri üzerinden akım alma çıkış kutuları ile enerji alınan sistemleridir. Busbar sisteminin enerjisi kesilmeden plug-in çıkış pencerelerine 32 A- 400 A arasında akım alma kapasitesine sahip çıkış kutuları takılarak enerji alınır.

Yüksek katlı binalarda dikey şaft enerji dağıtımında yaygın olarak kullanılmaktadır. Plug-in busbar sistemleri 40 A ile 5000 A arası akım değerlerinde imal edilir. Busbar çıkış kutuları kullanım alanına göre WL otomatlı, SYK sigortalı yük kesici şalterli ya da kompakt şalterli olarak üretici firmalar tarafından imal edilir. Busbar fiyatları da yapısına ve çeşidine göre değişimler göstermektedir.

Aydınlatma Dağıtımı Busbar Sistemleri

Aydınlatma otomasyonu ve yükseltilmiş döşemede kullanılır. Üretici firmalar tarafından alüminyum gövdeli 25 A’dan 63 A’ya kadar imalatı yapılmaktadır. Elektrolitik bakır iletkenler, tam boy kalay kaplanarak bakır oksit meydana gelmesi engellenir.

Bu durumda, kontak dirençleri minimuma iner. İletken sayısı L1, L2, L3, N+ Pe olmak üzere 4’tür. Nötr iletken kesiti, faz iletken kesitine eşittir. Gövde topraklama olarak kullanılır. Busbar kanal sistemleri sadece aydınlatma amacı için değil, küçük güçlü makinelerin elektrik tesisatının beslenmesi amacı için de kullanılabilir. Depolar, atölyeler, garajlar, marketler, iş merkezleri, sanayi kuruluşları ve benzeri iş yerleri ve alanlarda kullanılırlar.

Trolley Busbar Sistemleri

Hareketli enerji ihtiyacı olan sistemler için trolley busbar sistemleri geliştirilmiştir. 50 A – 500 A arasında akım taşıma kapasitesi vardır. PVC gövdelidir. Trolley busbar gövdesinde 4 ya da 7 adet yiv bulunur. Bu yivlere bakır iletkenler yerleştirilir.

Otomasyonlu depolar, vinçler, tekstil kesme, serme masaları, yük asansörleri, monoray sistemler, ve elektrikli tren vs sistemlere güvenli bir şekilde enerji sağlar.

Kullanım Alanları

Busbar sistemleri; enerji iletimi ve dağıtımında trafo ana pano arası ve panolar arası bağlantıları büyük sanayi tesisleri, küçük işletmeler, atölyeler, sanayi tesisleri, yüksek katlı binalar, hastaneler, alışveriş merkezleri, havaalanı, gökdelenler, otomotiv sektörü, tekstil ve konfeksiyon sektörü tersaneler, oteller, sanayi tesislerinin montaj ve bakım atölyeleri, depolar, laboratuvarlar, iş merkezleri ve benzeri tesisler gibi pek çok kullanım alanı vardır.