Aydınlatma otomasyonu

Otomasyon

Aydınlatma otomasyonu

Aydınlatma otomasyon sistemi akıllı bina, akıllı evlerin konseptinin en temel bileşenidir. Aydınlatma otomasyon sistemleri ticari binalar, evler ve sosyal tesisler için kullanıcı isteklerine göre tasarlanmaktadır. Aydınlatma otomasyon sistemi elektrik tasarrufuna yardımcı olan uzaktan kumanda ve akıllı ışıklandırma şeklinde tasarımlar yapılmaktadır.

Aydınlatma Otomasyonu ve Enerji Tasarruf Sistemleri

İşletmelerin ayakta kalmaları ve karlılıklarını arttırmaları için sabit giderlerini azaltmalıdırlar. Bu giderlerden biri olan enerji de aydınlatmadır.

Ev otomasyonu ve bina otomasyonu konforlu yaşam için, konforu her yerde ve her zaman ayrıcalıklı olarak yaşamak isteyenler için idealdir. Aydınlatma sistem tasarımı yapılırken, uygun armatür seçimi ve özel olarak aydınlatma kontrolü için tasarlanmış bir aydınlatma otomasyon ve enerji tasarruf sistemi kurulumu ile sağlanır. İşletmenin verimli olması ve karlılığını sürdürmesi  için sağlam bir temel meydana getirir. İdeal olanı, ilk yatırım sırasında tasarım ve sistem kurulumudur. Ancak  var olan mevcut işletmelerde de sistemin uygulanması mümkündür.

Aydınlatma kontrol sistemleri, konutlarda konforu sağlamaya yönelik lüks sistemler olarak tasarlanmaktadır. KNX otomasyon sistemleri günümüzde enerji tasarrufu için çıkarılan yasalar ve yönetmelikler sektörün gelişimini desteklemektedir.

Aydınlatma sistem tasarımında uygun armatürler, gün ışığına uygun ve tasarruflu aydınlatma cihazlarının seçimi yapılmalı  ve enerji  tasarrufu sağlanmalıdır. Bundan dolayı aydınlatma otomasyon sistemlerinin kullanımı işletmeler  için önemlidir.

İşletmelerde Aydınlatma Otomasyon Sistemleri Kullanılmasının Nedenleri

• İşletmelerde kullanılan otomasyonlar sabit enerji ve personel giderlerini azaltarak karın artmasını sağlarlar.
• Artan enerji maliyetlerinin azalması için kullanılması.
• Enerji Verimliliği Kanunu doğrultusunda yerel ve merkezi yönetimlerin enerji  verimliliğine yönelik yasal yönlendirmeleri.
• İşletmenin imajına uygun olarak yeşil bina kavramına olumlu katkısından dolayı kullanılması.
• Çevreci baskılar sonucunda aydınlatma sistemleri kullanılması.

Aydınlatma Sistemleri ve Enerji Tüketimi

• Aydınlatma için ülkemizde tüketilen elektrik enerjisi %20 civarındadır.
• Aydınlatma da verimliliğinin sürekliliği görsel ve maliyetin düşmesi ile sağlanacaktır.
• Aydınlatmada enerji tasarrufu sağlamak, görsel olarak konfordan ödün vermeden, gerekli en az aydınlık şiddetleri ile elde edilir. Düşük verimli ışık kaynakları yerine yüksek verimli ışık kaynakları kullanılmalıdır.

Evlerde Aydınlatma Otomasyon Sistemi

Aydınlatma otomasyon sistemleri mekanda bulunan her tür aydınlatma armatürünün lokal haberleşme hatları üzerinden tek bir noktadan otomatik kontrol edildiği sistemlerdir. Işık şiddetini ölçen sensörler kullanılarak ortamın sabit aydınlık seviyelerinde tutulması sağlanabilmektedir.

Evlerde aydınlatma otomasyon sistem uygulamaları;

• Aç – kapa
• Dim (aydınlatma elemanının ışık seviyesinin azaltılıp artırılması)
• Sabit ışık seviyesi kontrolü
• Zamana göre programlı aydınlatma
• Aydınlatma senaryoları
• 1-10 V kontrol
• Dali kontrol
• Cep telefonu ve internetten kontrol
• Tek noktadan merkezi kontrol

Evlerde Konfor

Evlerde konfor için tasarımı yapılan aydınlatma otomosyonundan bazıları;

• Evden ayrılırken kapı yanında bulunan tek bir anahtarla tüm evinizin ışıklarını kapatmak mümkündür.
• Uzaktan kumanda, cep telefonu veya bilgisayardan evde olmasanız bile evinizin ışıklarını kontrolü yapılmaktadır.
• Tatile çıkıldığında evinizin ışıklarının programlanarak rastgele açılıp kapanması. Bu da evde biri varmış izlenimi vererek hırsızların evlerden uzak tutulması.
• Hırsız veya yangın alarm durumunda evlerin bütün ışıklarının aynı anda yanması
• Floresan lambaları ve barisollerinizi dim edin. (Not: Dim Nedir? Aydınlatma elemanının ışığının azaltılıp çoğaltılması işlemidir.)
• Hava kararmaya başladığı zaman bahçedeki aydınlatma sisteminin devreye girmesi. Ayrıca ev içinde istenilen mekanın otomatik olarak aydınlanması gibi.

Evleri aydınlatmada enerji tasarrufu sağlamak için alınabilecek önlemlerden bazıları;

İlk olarak oda aydınlatmaları için doğal gün ışığından yararlanılmalıdır. Oda içindeki mobilya ve eşyaları yerleştirirken  gün ışığının içeri girişini kolaylaştıracak şekilde olmalıdır. Oda duvarlarını açık renk boyamak daha bir aydınlık ortam sağlayacaktır.

• Gereksiz yere ihtiyaç olmadan ışıklar yakılmamalıdır.
• Ortamı  tavan aydınlatma sistemleri ile değil yerine, sadece daha küçük  ve çalışma alanını aydınlatan tasarımların seçimi yapılmalıdır.
• Daha verimli %80 olan kompakt floresan lambaları kullanılmalıdır. Kullanılan ampul 100 W’lık
• Bir akkor lamba yerine 25 W’lık kompakt floresan lambaları kullanılabilir.
• Mekanlarda kullanılacak lambalar enerji verimli, tüp floresan, lambalar tercih edilmelidir.
• Oda ışıkları odadan çıkarken kapatılmalı veya hareket dedektörü olan  armatürler kullanılmalıdır.
• Kullanılan lambalar temizlenmelidir. Aksi halde kirli, tozlu lambalar %25 daha fazla enerji harcarlar.

Tasarruf Sağlama Yöntemleri

Enerji tasarrufu için verimli bir aydınlatma sistemi kurulumu gerekmektedir. Aydınlatma  sistem dizaynından işletmeye kadar çeşitli noktalara dikkat edilmelidir.

Mimari Proje: Binalarda yaşam alanlarının gün ışığından en çok yararlanabileceği tasarımlar yapılmaktadır. Bunun yanı sıra binanın dış cephesine düşen gün ışığını iç mekana aktaran aydınlatma kanalları kullanılmaktadır.

Temel Aydınlatma Projesi: Yaşam alanlarının kullanım amacına uygun olarak, gerekli minimum ışık şiddetini istenen yerde sağlayacak (zemin,masa gibi) uzun ömürlü, verimli ve tasarruflu aydınlatma ürünleri tercih edilmelidir. Örnek olarak elektronik balastlar %20-50 daha uzun lamba ömrü ve konvansiyonel balastlara oranla %35 daha fazla verim sağlar. Bundan dolayı maliyeti kısa bir sürede amorti ederek işletmeye kâr sağlar.

Aydınlatma Otomasyonu

Kontrol ile en basitten en detaylı olana doğru sıraladığımızda;

Hareket ile Varlık Dedektörü Kontrol Sistemi

Varlık dedektörü

Kontrol sistemi, mekanın kullanımda olup olmadığı belirlenerek, ortam boşsa bir süre sonra aydınlatmanın kapatılmasını sağlar. Varlık dedektörü kullanıldığı zaman, masa üzerindeki küçük el hareketlerini  algılayarak, dolu-boş analizi yapılabilmekte ve kendinden sensörlü armatürler yaygın olarak uygulama alanı bulunmaktadır.

Aydınlık sensörü ile dışarıdaki ışık seviyesine göre içerideki ışık şiddetini otomatik olarak ayarlama imkanı sağlar. Örnek olarak cam tavanlı bir giriş koridorunda veya ofislerde hava bulutlu ise ışıklar otomatik yanarken güneşli havalarda ışıklar otomatik söndürülerek enerji tasarrufu sağlanır.

Zaman Programı Kontrol Sistemi

İnsan müdahalesi gerektirmeden mekanın kullanım sürelerine, tatillere, mesai ve vardiya saatlerine göre armatürlerin otomatik olarak kontrolünü sağlar. Gün sonlarında yada mesai bitimlerinde açık unutulan aydınlatma armatürleri ayarlanan saatlerde kapatılır. Bina dış cephe aydınlatmaları, çim sulama sistemleri belirlenen saatlerde devreye girer.

Işık Şiddetine Göre Kontrol Sistemi

Mekanın pencelerinden gelen ışığa bağlı olarak bazı armatürler kısılıp açılarak, mekanın her noktasında eşit aydınlatmanın elde edilmesi ve gün ışığından maksimum yararlanılması için kontrolünü sağlar. Çevre aydınlatmasını gece-gündüz durumuna göre çalıştırır.

Kombine Kontrol Sistemi

Maksimum verim için farklı kontrol tiplerinin beraber kullanılmasını sağlar. Örnek olarak ışık şiddetine bağlı dimmer kontrolü yapılan bir mekanda hareket yoksa veya tatil günü ise sistemi kapatır.

Aydınlatma giderlerinin % 40’ nı, endüstriyel, eğitim ve ticari binalar tüketmektedirler.

Aydınlatma Otomasyon Sistemlerinin Uygulandığı Alanlar

• Hastaneler
• Kütüphaneler
• Ticari binalar
• Mağazalar & AVM’ler (%12)
• Okullar
• Ofisler (%22)
• Kamu binaları

Aydınlatma Otomasyon Sistemleri Ana Özellikleri 

Aydınlatma otomasyonu uygulamanın yollarından bazıları;

• Sensörlü armatürler (kendiliğinden hareket eden)
• Dış ortamdaki ışık şiddetine göre çalışan çevre aydınlatmalar,
• Zaman rölesi ile kontrol edilen vitrin aydınlatmaları gibi.

Otomasyon çeşitleri arasında olan bina otomasyon sisteminde veya endüstriyel otomasyon da kullanılan PLC ile de aydınlatma otomasyonu uygulanabilir. Maksimum verimli, uygulanan binaya uyumlu, kablo maliyeti minimum ve yönetilip, raporlanabilir bir aydınlatma otomasyon sistemi kurulumu için, özel otomasyon ürünleri kullanılmalıdır.

Bina aydınlatma sistemleri hastane, market, mağaza, okul gibi kalabalık insan trafiğinin yoğun olduğu binalarda bulunan acil aydınlatma sistemi, yangın, deprem gibi durumlarda binadakileri çıkış yollarına yönlendirerek bu noktalara ulaşabilmeleri için gerekli aydınlatma sağlanmalıdır. Acil çıkış kapıları için yönlendirme yapılmalı, bu kapılara giden yol üzerinde gereken noktalarda acil yönlendirme levhaları kullanılmalıdır. Yangın gibi acil durumlarda merdiven aydınlatmaları ve çıkış koridorlarının ışıkları otomatik devreye girerek güvenli bir tahliye sağlanmalıdır.

Acil durum aydınlatma armatürlerinin periyodik olarak testleri yapılmalıdır. Aydınlatma otomasyon sistemi kullanılarak bazı aydınlatma armatür çıkışlarının uygun ek modüller, aküler vs. eklenerek bir acil durum aydınlatma sistemi yapılmalıdır.  Bundan dolayı sistemin test ve raporlanmasın da personel ihtiyacı ortadan kalkar.

Aydınlatma Otomasyon Sistemlerini Oluşturan Bileşenler

Saha algılayıcılar: Kızılötesi kumanda sinyali algılayıcılar, ışık şiddeti, hareket, varlık, anahtarlar, acil durum armatürleri için ışık/akım sensörleri

Kontrol cihazları ve ekipmanları: Elektrik pano aydınlatma tipi (Merkezi / Linye) veya Dağıtılmış Tip (Dağıtım sahada yapılır)

Kontrol edilen cihazlarlar: On/Off kontrollü aydınlatma armatürleri, elektronik balastlar (0-10V, 1-10V, DSI, DALI), dim edilebilir armatürler,

Bilgisayar ve merkezi izleme yazılımı: Sistemi izlemek, raporlamak ve lokal programları değiştirmek için kullanılır. Sistemin normal çalışmasına etkisi yoktur.

Sistem kullanılarak yapılan işlemler;

• Ağ üzerindeki herhangi bir giriş noktası (anahtar, varlık sensörü, fotosel vs..) ile herhangi bir lambanın çalıştırılması
• Çalışma senaryolarını oluşturma
• Sistemi mimari proje üzerinde görselleştirmek,
• Sistemi izlemek ve kontrol etmek
• Sistemden durum, arıza, çalışma süresi vs raporlar alınması noktası (anahtar, varlık sensörü, fotosel vs..) ile herhangi bir lambanın çalıştırılması

Işık ve Aydınlatma Teknolojileri

Aydınlatma  insanların günlük hayatının önemli bir parçasıdır. Günümüzde aydınlatma teknolojileri üreten firmalar, insanların, evlerinde, çalıştıkları iş yerlerinde, eğlendikleri mekanlarda ve diğer dış ortamlarda, onların istek ve ihtiyaçları doğrultusunda en iyisini verebilmek için çalışmaktadırlar.

Spot aydınlatma dış mekanın yanı sıra, iç mekan aydınlatmada da kullanılmaktadır. Spot lamba, direk ışık verme özelliğine sahip olduğu için ortamı iyi aydınlatır. Spot aydınlatma özellikle geniş evlerde, villalarda, restoran ve cafeler de, alışveriş merkezlerinde ve vitrin düzenlemelerinde spot ışık sıkça tercih edilmektedir.

Spot aydınlatmalar mimari led aydınlatma tasarımları ile birleştiğinde güzel görüntüler sağlar. LED teknolojilerinin önemi enerji verimliliği doğrultusunda gün geçtikçe artmaktadır. LED ışık enerji tasarrufunun yanında uzun ömürlü, iyi aydınlatma gibi özellikleri vardır. Led teknolojilerinin gelişmesi ile, spot aydınlatmalar da en çok tercih edilen led spot, sağladığı enerji tasarrufu ile elektrik faturalarından tasarruf etmenizi sağlayacaktır. Aydınlatma firmaları tarafından imalatı yapılan led fiyatları kalitesine, markasına, gücüne göre değişir.