Asenkron Motor Kumanda Teknikleri

Asenktron motor kumanda teknikleri

Asenkron motor kumanda teknikleri

Sanayide motorların arıza yapmadan çalışabilmesi, üretim ve verim için önemlidir. Bu, ancak teknolojik gelişmelere uygun yapılan koruma devreli otomatik kumanda sistemleri ile sağlanır.

Asenkron Motorlarda Kesik Çalıştırma 

Hassas ayarlama gereken işlerde yani operatörün kontrolü altında çalışan makinelerde, bazı motorların kesik çalışmaları (yalnız start butonuna basılı olduğu sürece çalışma) istenebilir. Böyle durumlarda asenkron motor kumanda devreleri kurulur.

Kesik çalıştırma ve güç devresi

Start (başlatma) butonuna basılınca kontaktör enerjilenerek güç devresindeki normalde açık bulunan kontaklarını kapatır. Böylece şebeke gerilimi kontaklar ve sigorta üstünden motora tatbik edildiğinden motor çalışır. Elimizi start butonunudan çektiğimiz zaman buton kontakları açılır kontaktör bobini enerjisini keser. Kontaktörün enerjisi kesilince güç devresi üstünde bulunan kontakları açarak ve motoru durur. Motor kumanda devresi kurulumunda şebeke fazından, sigorta kontağının girişine, sigorta kontağı çıkışından aşırı akım rölesi  kapalı kontağının girişine, kapalı kontağın çıkışından stop butonu girişine, stop buton çıkışından, start butonu girişine, start butonu çıkışından kontaktör bobin girişine bağlanır. Kontaktör bobin çıkışından da nötre bağlanarak kumanda devresi kurulmuş olur.

Güç devresi kurulurken ( L1-L2-L3 ), üç faz sigorta kontakları girişine, sigorta kontakları çıkışından kontaktörün normalde açık güç kontalarına, kontaktör kontakları çıkışından aşırı akım rölesi kontaklarına, aşırı akım rölesi kontakları çıkışından motor giriş uçlarına ( U-V-W ) uçlarına bağlanır. Böylece güç devresi bağlantısı kurulmuş olur. Kısa devre yapılan motorun çıkış uçları ( Z-X-Y ) ise yıldız bağlanır.

Bir Yönde Sürekli Çalıştırma

Devrede start butonuna basılınca kontaktör enerjilenerek kontaklarını kapatır ve asenkron motora enerji gönderir ve motorun bir yönde (sağ-sol veya ileri-geri) çalışmasını sağlar. Bu hareket stop butonuna basıncaya yada sisteme uygulanan enerjinin kesilmesine kadar devam eder.

Bir yönde çalıştırma

Sürekli çalışmanın sağlanması için mühürleme yapılmalıdır Mühürleme start butonu uçları ile kumanda ettiği kontaktörün normalde açık kontaklarının paralel bağlanmasıyla gerçekleşir. Start butonuna bağlanan bu kontağa mühürleme kontağı adı verilir. Şeklimizde b2 start butonuna basıldığında C kontaktör enerjilenir ve açık ( C ) olan kontaklarını kapatarak motorun çalışmasını sağlar.

Start  butonundan elimizi çektiğimiz zaman, buton kontakları açılır ve daha önce buton üzerinden geçen kontaktör akımı bu defa, kapanan C (Mühürleme Kontağı ) kontağı üzerinden geçer. Kontaktör ( yani motor ) bu durumda kesintisiz olarak çalışmasını sürdürür. Motorun çalışması, stop butonuna basılması yada sistemin enerjisi kesilmesine kadar sürer. b1 stop butonuna basıldığı zaman kontaktör bobininin enerjisi kesildiği için, güç ve kumanda devresinde olan  kontaktör ( C ) kontakları açılır ve motor stop eder.

3 fazlı asenkron motor kumanda devreleri  kurulurken şebeke fazından (L1) sigortanın girişine, sigorta kontağı çıkışından, stop butonun girişine, çıkışından aşırı akım rölesi (OL) kapalı kontağının girişine, OL kapalı kontağını çıkışından stop butonu girişine, stop butonu çıkışından start butonu girişine, start butonu çıkışından kontaktör bobin girişine, kontaktör bobin çıkışından da nötre bağlanılır.

Sonra start butonu girişinden kontaktör normalde açık kumanda kontağı girişine, kontaktör normalde açık kontağı çıkışından da start butonunun çıkışına bağlantı yapılır ve (mühürleme işlemi) kumanda devresi bitirilir. Güç devresinin kuruluşu şekildeki gibi fazlardan (L1 -L2 -L3), 3 faz sigorta kontakları girişine, sigorta kontaklarının çıkışından kontaktörün normalde açık güç kontaklarına, kontaktör kontaklarının çıkışından aşırı akım rölesinin kontaklarına, aşırı akım rölesi çıkışından motor giriş uçlarına (U-V-W) bağlantı yapılır. Güç devresi tamamlanır. Motorun çıkış uçları (Z -X -Y) kısa devre edilerek yıldız bağlantı bitirilir.

Birden Çok Kumanda Merkezinden Çalıştırma

İstenildiğinde veya gerektiğinde asenkron motorlara birden çok yerden kumanda edilebilir. Bu halde motorun bulunduğu yerde bir start –stop buton grubu ve diğer kumanda merkezinin olduğu yerde de bir start–stop buton grubu vardır. Burada kumanda işleminde dikkat edilmesi gereken kural, devredeki tüm stop butonlarının seri, tüm start butonlarının paralel  bağlanmasıdır.

Birden çok kumanda merkezinden çalıştırma ve güç şeması verilen aşağıdaki devrede b2 (start) butonuna basıldığı zaman C kontaktörü enerjilenerek kontaklarını kapatır ve motor 1. kumanda merkezinden çalışmaya başlar. Motorun çalışması b1 (stop) butonuna basılıncaya kadar sürer. İstenildiğinde asenkron motor b3 (stop) butonuna basılarak da devreden çıkarılabilir veya b4 (start) butonuna basılarak da çalışması devam eder.

Birden çok kumanda merkezinden çalıştırma

Kumanda devresinin kuruluşu, devreye göre fazdan (L1) sigorta kontağının girişine (e3) sigorta kontağı çıkışından, aşırı akım rölesi (e1) kapalı kontak girişine, e1 kapalı kontak çıkışından b1 stop butonunun girişine, b1 stop butonunun çıkışından  b3 stop butonunun girişine,  b3 stop butonunun çıkışından b2 start butonu girişine, b2 start butonu çıkışından kontaktör bobinin girişine, kontaktör bobinin çıkışından da nötre bağlanır. b4 start butonu ile b2 start butonu paralel bağlanır.

Daha sonra b2 veya b4 start butonu girişinden kontaktör normalde açık kumanda kontağı girişine, kontaktör normalde açık kontağı çıkışından da b2 veya b4 start butonu çıkışına bağlantı yapılarak (mühürleme işlemi ) kumanda devresi bağlantısı tamamlanır.

Şekildeki devrede fazlardan (L1-L2-L3) üç faz sigorta kontakları girişine, sigorta kontakları çıkışından kontaktörün normalde açık güç kontaklarına, kontaktör kontakları çıkışından aşırı akım rölesi kontaklarına, aşırı akım rölesi kontakları çıkışından motor giriş uçlarına (U–V–W) bağlantı yapılarak güç devresi bağlantısı yapılır. Motor çıkış uçlarıysa (Z–X–Y) kısa devre edilerek yıldız bağlantı tamamlanır.

Paket Şalteri ile Çalıştırma

On-off paket şalter ile direkt çalıştırma

Bir eksen çevresinde dönen arka arkaya dizilen birkaç dilimden meydana gelen çok konumlu şalterlere paket şalter adı verilir. Kumanda devrelerinde butonların yerine paket şalterler de kullanılır. Paket şalter ard arda dizilmiş ve paketlenmiş dilimlerden meydana gelir Dilim sayısının artırılması ile çok konumlu paket şalterler elde edilir. Bu sayede karmaşık kumanda sorunları çözülür. Paket şalter fiyatları ekonomiktir. Ayrıca montajının yapılması kolay olduğundan birtakım artıları vardır.

Artılarının olmasına karşın küçük güçlü motorların çalıştırılmaları dışında pek kullanılmaz. Paket şalter devre açma kapama anahtarı olarak kullanılır. Paket şalter devrelerinde motor koruma rölesi bağlanmaz, birden çok yerden kumanda edilemez, frenleme devreleri yapılamaz, paket şalterin olduğu devrede devre kapalıyken enerji kesilmesi durumunda devre açılmışsa enerji yeniden geldiği zaman devre kapalı kalır bu da motor ve benzeri tüketici aletlerin kontrolsüz çalışmasına neden olur.

Paket şalter uygulama devre çeşitleri;

On–Off paket şalter ile üç fazlı asenkron motorun doğrudan çalışması. Genel olarak küçük güçlü asenkron motorların çalıştırılmasında örneğin; küçük güçlü ağaç kesme tezgahları, taş motorları gibi yerlerde kullanılır. L1, L2, L3 fazlarını 2, 4, 6 numaralı kontaklarına, motorun U-V-W uçlarını da 1, 3, 5 numaralı kontaklarına bağladığımız zaman devrenin çalışması için gereken bağlantıyı kurulmuştur.

Resimde görülen paket şalterlerin çalışma diyagramına bakıldığı zaman sıfır konumunda paket şalterin tüm kontakları açıktır. Bu konumda asenkron motoru çalıştırmaz. Paket şalteri bir konumuna aldığımız zamansa bütün kontakları kapanır asenkron motoru çalıştırır. Çalışma diyagramında açık kontak boşluk, kapalı kontak ise çarpı (X) şeklinde gösterilmektedir.